طبقه ‏متوسط جدید و نوسازی اقتصادی - اجتماعی در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

دکتر محمدرحیم عیوضی معاون پژوهشی مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی

چکیده

تحولات سیاسی - اجتماعی وضعیت اقشار و طبقات اجتماعی را متحول می‏سازد و از سویی نیز بسیاری از تحولات در چارچوب همکاری، رقابت و مبارزه طبقات اجتماعی با دولت شکل می‏گیرد. در ایران نیز فرآیند نوسازی که تحولی بس قابل‏توجه به شمار می‏رود در دوران سلطنت محمدرضا شاه به‏وجود آمد و در روابط متقابل طبقات اجتماعی با دولت تأثیر بسیار برجای گذاشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

New Middle Class and Socio-Economic Moderenization in Iran

نویسنده [English]

  • mohammad rahim eyvazi
چکیده [English]

The existence of a strong new middle class is usually regarded as one of the socialrequirements for development. Although modernization in Iran during the Pahlavi era ledto the emergence of a new middle class consisting of bureaucrats, professionals,businessmen, etc., the development programs were not successful. The new middle classdid not support the Pahlavi state and did not comply with its modernizing efforts. Thisarticle suggests that the neo-patrimonial structure of power in Iran is in contrast with the empowerment of the new middle class. The existence of this political structure in Iran ledto political alienation of this class. That is why despite the modernizing efforts of the state,it was not successful in coopting the new middle class. This can partly explain the failur of modernizing efforts in Iran in the pahlavi era.

1- تودارو، مایکل، توسعه اقتصادی در جهان سوم، غلامعلی فرجادی، 2 جلد، تهران، انتشارات وزارت برنامه و بودجه،
ج 1، چاپ دوم، 1366، ص 116.
2- جیروند، عبدالله، توسعه اقتصادی، تهران، انتشارات موسوی، چاپ دوم، 1368، ص 34.
3- دادلی، جرالد، پیشگامان توسعه، سیدعلی اصغر هدایتی و علی یاسی تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم
انسانی دانشگاهها، 1368.
 
4- Bill, James, The Politics of Iran: Groups, Classes and Modernization Columbus,
Merill, 1972, P. 50.
5- Charz, S. Pregmor, Social Work in Iran Since The White Revolution, London,
Oxford University Press, 1976, P. 78.
6- Abrahamian, Ervand, Iran between Tow Revolution, Princeton, N. J: Princeton
university press, 1982.
7- در دوران محمدرضاپهلوی نیز آن‏چه که بیشتر تمایل مردم را به تحرک اجتماعی افزایش می‏داد، مؤثر تلقی‏شدن
سنتهای اجتماعی بود. در دوران پهلوی عدم تناسب بین سنتها و تحولات ناشی از نوسازی و کم‏ارج کردن سنتها در
امر توسعه تبعاتی به دنبال داشت از جمله:
1) نابهنجاری اجتماعی، 2) بی‏ریشگی فرهنگی و اجتماعی، 3) ازخودبیگانگی فردی و اجتماعی، 4) مقاومتهای
گوناگون فرهنگی. در این باره ر.ک:
 - Avery, Peter, "Balabcing Factor in Irano - Islamic Politics and Society" Middle East
Journal, Vol 50, No 2, Spring, 1996. pp. 177-189.
8- ر.ک.: مجموعه مقالات سمینار تحقیق و توسعه، تهران، سازمان پژوهشهای علمی، صنعتی ایران، تیر 1369.
9- بنوعزیزی، علی، "جایگاه سنت و تجدد در مطالعه توسعه"، محمد عابدی اردکانی، فرهنگ توسعه، شماره
هیجدهم، 1373، ص12.
10- در این باره ر.ک: اشرف، احمد، جامعه‏شناسی اجتماعی در امریکا، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی،
1346.
11- Manor, James,  Rethinking Third World Politics, New York, Longman, 1991.
12- Pye, Lucian,  Asian Power and Politics, Cambridge, Harvard University Press,
1965. P.50.
 
13- عظیمی، حسین، "دین، فرهنگ و توسعه" کتاب توسعه، شماره 4، زمستان 1371، صص 61-25.
14- آذین، احمد، تمرکزگرایی و توسعه سیاسی، دانشگاه آزاد، پایان‏نامه کارشناسی ارشد سال 74-73.
15- در این‏باره نک:
 - هانتینگتن، ساموئل، سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول، محسن ثلاثی، انتشارات حیدری، 1370.
 
16- هالیدی، فرد، دیکتاتوری و توسعه سرمایه‏داری در ایران، پیشین، ص 78.
17- Chubin, Shahram, and Sepehr Zabih, The foreign Relations of Iran: A Developing
Statein a Zone of Great - Power Conflict, Berkeley and Los Angeles, University of
California Press,1974, p. 101.
18- Diamond, Larry, Political Culture and Democracy in Developing Countries,
Boulder, Lynne Riner Publisher, 1993.
19- جهت اطلاع بیشتر ر.ک: نراقی، احسان، از کاخ شاه تا زندان اوین، سعید آذری، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا،
چاپ دوم، 1373.
20- محیط طباطبائی، احمد، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران، انتشارات بعثت، 1366، ص 57.
21- Kamrava, Mehran,  Revolution in Iran: The Roots of Turmoil, London and New
York, Routledge, 1990.
22- برزین، سعید، "گفتگو درباره مفاهیم ملی و دولتی و سنتهای سالم سیاسی،" اطلاعات سیاسی - اقتصادی،شماره
57-58، ص 43.
23- آشوری، داریوش، ایرانشناسی چیست؟ تهران، انتشارات آگاه، چاپ دوم، بی‏تا، ص 40.
24- رنجبر رفیع، علی، بررسی روند نوسازی و توسعه در ایران در دوره محمدرضا پهلوی، پایان نامه دانشگاه آزاد،
74-73.
25- از ظهور تا سقوط، دانشجویان پیرو خط امام، تهران، انتشارات، مرکز نشر اسناد لانه جاسوسی امریکا، 1366،
ص 92.
26- ر. ک به:
Wolf, Eric, Kinship, Friendship And Patron - Client Relation, London, Tavistok
Publication, 1966, pp. 1-22.
27- ادیبی، حسین، طبقه متوسط جدید در ایران، تهران، انتشارات جامعه، چاپ اول، 1358، صص118-116.
28- Zonis, Marvin, The Political Elite of Iran op.cit, p. 22.
29- لوعی، محمود، داستان انقلاب، تهران، نشر علمی، بهار 1373.
30- Zonis, Marvin, The Political Elite of Iran op.cit, pp. 22-23.