پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
شناخت حوادث 2011 خاورمیانه در قالب مبانی مفهومی-نظری
7
36
FA
امیرمحمد
حاجی یوسفی
فاطمه
شهریار
حوادث اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا که از زمستان 1389 آغاز و ادامه دارد، منجربه سقوط سه دولت در تونس، مصر و لیبی و همچنین بیثباتی در کشورهایی چون بحرین، یمن، سوریه، اردن، عربستان سعودی و کویت گردیده است. درپی این تحولات، مشخص شد نظریهها و مفاهیم علم سیاست نتوانستند این حوادث را پیشبینی نمایند و نظریهپردازان درباره ماهیت، علل و پیامدهای آن دچار نوعی سردرگمی هستند. در این مقاله، تلاش میشود با استفاده از مفاهیم و نظریههای علوم سیاسی، شناخت مناسبی از این تحولات به دست داده شود.
حوادث 2011 خاورمیانه,ماهیت,علت/دلیل,مفاهیم و نظریهها,علوم سیاسی,دگرگونی خشونت/ مسالمت آمیز
https://quarterly.risstudies.org/article_1865.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1865_9735905482cfe3bee6a65623d068e9ba.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
پدرسالاری جدید؛ تأملاتی در تعامل دولت و شهروندان در قیامهای 2011 جهان عرب
37
58
FA
محمدعلی
قاسمی
قیامهای مردمی در منطقه عربی، از جهت گسترش سریع و زنجیرهوار آن و سرعت وقوع، موجب حیرت ناظران مسایل خاورمیانه و جهان عرب شد. در این مقاله استدلال می شود که در ورای حوادث مزبور، اعتراض به آنچه هشام شرابی «پدرسالاری جدید» خوانده، قرار داشت. علت گسترش سریع حوادث نیز همین بود. از سوی دیگر، بهرغم شباهتها، بین حکومتهای عربی تفاوتهایی هم وجود داشته و اختلافاتشان در مواردی چون میزان وجود و حضور نهادهای جامعه مدنی، پیوندها و ارتباطات جهانی حکومتها، شخصیت رهبران اتوکرات و مستبد عرب، مداخله و عدمِ مداخله قدرتهای(بزرگ) خارجی و ساخت اجتماعی(قبیلگیبودن و نبودن آن)، از عوامل مؤثر بر شیوه تعاملِ دولتها با توده مردم و معترضین بوده است. بر این اساس، هر چه کشوری از عناصر پدرسالاری دورتر شده و به اجزاء دموکراتیکتر حکومت افزوده شده است، از برخوردهای خشنتر و خونریزی کاسته شده و اعتراضها با کمترین برخورد خشونتبار و مسلحانه همراه بوده است.
بهار عربی,پدرسالاری جدید,دموکراتیزاسیون,خاورمیانه
https://quarterly.risstudies.org/article_1866.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1866_45be9912c32e93f65c12cbdd99b6b846.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
بیداری اسلامی و تغییر رژیمهای عربی؛
عوامل و زمینهها
59
78
FA
علی
آدمی
aliadami2002@gmail.com
مهدی
یزدانپناه
عادل
جهان خواه
این مقاله، از منظر تاریخی و جامعهشناختی به تبیین عوامل و زمینههای تغییر رژیم در جوامع عربی خاورمیانه در جریان تحولات بیداری اسلامی میپردازد. پرسش این است که تحول این جوامع که با عنوان بیداری مردم مسلمان خاورمیانه از آن یاد میشود، تحت تأثیر کدام عوامل و زمینهها شکل گرفته است. نویسنده، این عوامل و زمینهها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرده و آنها را شامل تداوم چند دهه حکومتهای نادرست، انحصار قدرت و ثروت، تحول فکری ـ فرهنگی ملت عرب، کسری دموکراسی در کشورهای عربی، دخالت قدرتهای بزرگ در پوشش همکاری، سیاست خارجی صلحجویانه در قبال رژیم صهیونیستی و انقلاب اسلامی مردم ایران دانست.
بیداری اسلامی,تغییر رژیم,دیکتاتوری عربی,کسری دموکراسی,وحدت مردمی,حمایت بینالمللی
https://quarterly.risstudies.org/article_1867.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1867_94d165c51a487b3b62ebc4d4c79afa9f.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
بیداری اسلامی و تکوین نظم نوین منطقهای در خاورمیانه
79
102
FA
حمید
صالحی
مقاله حاضر به تبیین تأثیر تحولات موسوم به بیداری اسلامی در منطقه عربی بر نظم نوین منطقهای و در حال ظهور در خاورمیانه میپردازد. مطابق فرضیه مقاله، سه سناریو یا چشمانداز محتمل و ممکن برای نظم نوین منطقهای در روند بیداری اسلامی وجود دارد که در حال رقابت و یادگیری منطقهای هستند. این سناریوها یا روایتهای سهگانه را میتوان با عناوین نظم اسلامگرایی انقلابی، نظم اسلامگرایی سلفی و نظم اسلامگرایی اخوانی مشخص کرد. الگوی نظم مطلوب روایت سلفی، موازنه قواست. روایت اخوانی، گرایش به نوعی کنسرت قدرتهای بزرگ منطقهای دارد و روایت انقلابی نیز بر آن است تا نظم و امنیت منطقهای را از طریق مدیریت دستهجمعی چندجانبه برقرار کند.
بیداری اسلامی,الگوی نظم منطقهای,مجموعه امنیتی منطقهای,اسلام انقلابی,اسلام سلفی,اسلام اخوانی
https://quarterly.risstudies.org/article_1868.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1868_4839046492e900edc34b77032ce8557f.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
جنبش اخوان المسلمین و آینده سیاست خارجی مصر
103
126
FA
محمد
محمودیان
این مقاله، ضمن بررسی اجمالی تاریخچه جنبش اخوان المسلمین مصر به عنوان مدخلی بر بحث، به جایگاه این جنبش در روند تحولات بیداری اسلامی در این کشور میپردازد و تلاش دارد نقش آن را در آینده سیاست خارجی مصر تبیین نماید. پرسش اصلی نویسنده این است که جایگاه و نقش اخوان المسلمین در تحولات اخیر مصر چیست و چگونه این جنبش، به رغم ضربات سنگین وارده در مقاطع مختلف از سوی حکام مصر، توانسته در تحولات بیداری اخیر در این کشور، نقش مثبت و تأثیرگذار ایفا کند و حتی بر کرسی ریاست جمهوری نیز تکیه بزند؟ بحث اصلی مقاله این است که شرایط فعلی جامعه مصر، با عنایت به عوامل فعال صحنه سیاسی از سلفیهای تندرو گرفته تا اخوان و لیبرالها، سیاست خارجی این کشور در قبال مسائل استراتژیک نظیر مسئله فلسطین، آینده روابط مصر و اسرائیل، نوع رابطه با آمریکا و از سرگیری روابط با ایران، چگونه رقم خواهد خورد.
مصر,بیداری اسلامی,اخوان المسلمین,سیاست خارجی,ایران,آمریکا,فلسطین
https://quarterly.risstudies.org/article_1869.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1869_22dccd123ce89ec08266254889ce1870.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
اخوانیگرایی و سیاست خارجی قطردر قبال انقلابهای عربی 2011
127
148
FA
نبیالله
ابراهیمی
هدف اصلی این نوشتار، ارائه تحلیلی اخوانیگرایانه از سیاست خارجی دولت قطر در قبال انقلابهای عربی سال 2011م است. کنشگری قطر با اقتباس از گفتمان اسلام سیاسی اخوانی، ترکیبی از کنشهای عملگرا و اخوانیگرا را در سیاست خارجی این امیرنشین در جریان خیزشهای مردمی جهان عرب، به تصویر میکشد. بدین ترتیب، نوشتار حاضر، نخست سیمایی کلی از سیاست خارجی قطر، بر مبنای اخوانیگرایی و ارائه هویتی نو ترسیم و سپس، شاخصهای آن را در عملگرایی قطر مورد کندوکاو قرار داده و در نهایت، جایگاه گفتمان اسلام سیاسی اخوانی در سیاست خارجی قطر را در وقوع و تکوین انقلابهای عربی بررسی میکند.
اخوانیگرایی,قطر,هلال اخوانی,سیاستخارجی,عملگرایی,انقلابهای عربی,حلف الفضول جدید
https://quarterly.risstudies.org/article_1870.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1870_6dec06566cc6edfa7c68aabad45e86bd.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
لیبی؛ آوردگاه «مسئولیت برای حمایت»
149
168
FA
نسرین
مصّفا
علیرضا
شمس لاهیجانی
در روز شنبه ۲۸ اسفند ۱۳۸۹، عملیات نظامی ائتلافی چندجانبه در پاسخ به جنگ داخلی در راستای اجرای قطعنامه ۱۹۷۳ شورای امنیت سازمان ملل متحد با مشارکت نیروهای ناتو آغاز شد. این عملیات در چارچوب اعمال منطقه پرواز ممنوع و «حمایت از غیرنظامیان و مناطق غیرنظامی» در لیبی صورت گرفت و در نهایت، به سرنگونی رژیم قذافی منجر شد. عملیات «سپیدهدم اودیسه» و واکنش جهانی به آنچه در لیبی روی داد، فصل نوینی از آنچه به «مداخله بشردوستانه» مشهور است را گشود. در این نوشتار، ضمن بررسی کوتاه تاریخ «مداخله بشردوستانه» و اصل «مسئولیت برای حمایت»، وقایع عملیات نظامی در لیبی را بررسی و آن را در پرتو اصل مسئولیت برای حمایت تحلیل خواهیم نمود، عملیاتی که در «نیات» فرماندهان آن شبهه وجود دارد و گزارشهایی از نقض حقوق بشر در طی آن منتشر شد. عملیات نظامی در لیبی، اولین مداخله بشردوستانه جامعه جهانی با اتکا به اصل «مسئولیت برای حمایت» بود.
مداخله بشردوستانه,مسئولیت برای حمایت,سپیدهدم اودیسه,انقلاب لیبی,شورای امنیت
https://quarterly.risstudies.org/article_1872.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1872_d145327655bc9ffaf05fe526c3bcabd9.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
15
55
2012
06
01
تأثیر انقلاب و ناآرامی در کشورهای عربی بر امنیت اسرائیل: نظرگاهی درونی
169
186
FA
امین
پرتو
مصطفی
کریمی
در سالهای نخست شکلگیری رژیم غاصب اسرائیل، سیاستگذاران آن میپنداشتند وقوع انقلاب و ناآرامی در کشورهای عربی، سبب بهرهمندی بیشتر اسرائیل از امنیت خواهد گردید. آنها گمان میکردند حکومتهای دموکراتیک عربی، دشمنی با اسرائیل و حمایت از آرمان فلسطین را از دستور کار خود خارج میکنند، اما اکنون و در مواجهه با انقلابهای عربی، اسرائیل امنیت خود را با چالشی اساسی رویارو میبیند. نه تنها امکان روی کارآمدن دولتهای اسلامگرا یا الگوگیری مردم اسرائیل از بهار عربی، بلکه بروز وضعیت دولت گسسته، خطر جدیتری برای امنیت اسرائیل شده است.
اسرائیل,امنیت,ایدهآلیسم,صلح دموکراتیک,واقعگرایی,بازیگران غیردولتی,انقلاب,دولت گسسته
https://quarterly.risstudies.org/article_1873.html
https://quarterly.risstudies.org/article_1873_c4760b2023e3166a09e2a4e6ba533e3e.pdf