پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
05
22
تحول پارادایمی در معانی و دلالت های مفهوم امنیت
7
29
FA
سلمان
صادقی زاده
استادیار جامعه شناسی سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
salmansadeghi@gmail.com
تحول پارادایمی با تحول نظری مرزبندی مهمی دارد. این نوع تحول نه ناظر بر تحول در اجزاء نظری، بلکه ناظر بر تحول در فضای نظری است که برآیند آن، تغییر رادیکال در پیشفرض ها و برداشتهای زمینهای است؛ امری که سرانجام نه تنها به تحول در معانی، بلکه به تحول در دلالت های مفهومی می انجامد. مفهوم امنیت مانند سایر مفاهیم بسیط می تواند در گذر از فرآیند «تفهم» به تکوین «فهم»های متفاوتی بینجامد؛ زیرا تاریخ مند است و ذیل پارادایمهای مختلف، دلالت های گوناگونی به خود میگیرد. از این نظر، تولد مفهوم امنیت به معنای کلاسیک آن را میتوان مقارن با پیدایش پارادایم سیاسی تلقی کرد؛ پارادایمی که در قالب آن، امنیت هم ردیف حفظ نظم سیاسی و تمامیت ملت-دولت بود. پس از آن، گذار از پارادایم سیاسی به پارادایم اقتصادی امنیت روی داد؛ که بیش از هر چیز در شکل «تأمین اجتماعی» نمودار و در چارچوب آن، تلاش برای کاهش فاصله طبقاتی و افزایش عدالت اجتماعی به مبحث کانونی مطالعات امنیت بدل شد. از اواخر قرن بیستم به این سو، شاهد پیدایی پارادایم فرهنگی امنیت هستیم. این مقاله بر آن است که گذار به پارادایم فرهنگی امنیت، نتیجه مستقیم ورود به مرحله مدرنیته متأخر است که امکان طرح نظریات نوینی دربارۀ امنیت فراهم آمد؛ که مهم ترین آن، نظریه امنیت جامعوی است؛ که اطمینان خاطر افراد و گروه های اجتماعی نسبت به حفظ هویت و ارزش هایشان را در کانون توجه مطالعات امنیت قرار میدهد.
امنیت جامعوی,تحول پارادایمی,امنیت سیاسی,امنیت اقتصادی,امنیت فرهنگی
https://quarterly.risstudies.org/article_133892.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133892_88af7b81ebff2d71e67338fcbeda11ea.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
05
22
شاکله بندی مفهوم امنیت در دوره های باستان، میانه و معاصر ایران
31
64
FA
وحیده
احمدی
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی
شاکله بندی مفهوم امنیت در ایران، به بدیهی ترین وجه ممکن در عصر مشروطه اگر نگوییم آغاز شده، دستکم باید گفت اوج گرفته و با دامنه و شدت گسترده ای در تحولات تاریخی- سیاسی این سرزمین تطور پیدا کرده؛ به گونه ای که در دهه پنجم انقلاب اسلامی، ادراکی عمیق تر و جامع تر از آن در قالب حکمرانی امنیتی، بستر مطالعه پژوهشگران قرار گرفته است. با این حال، عقبه مفهوم امنیت را می توان در ادوار قدیمی تر که این اصطلاح در کلام و اندیشه، پدیده اای ناشناخته و ناآشنا -البته با محک مدرن آن است- نیز جستجو کرد. مفهوم امنیت در این چارچوب، در معنای ساده نظم، ثبات و برحذربودن از تشویش و خطر نشأت گرفته از دستگاه حاکمان، خود را نشان داده است. به سامان کردن رابطه دولت یا حکومت با رعیت یا به تعبیر پسامشروطه ای ملت، با غایت گسترش قدرت شاه و تداوم سلطنت مقتدرانه وی، نقطه عطف مهمی در تفکر شناختی امنیت در منظومه فکری ایرانیان بوده است.
دکترین نخواستن و نتوانستن,دفاع مشروع,گروه های مقاومت,منع توسل به زور
https://quarterly.risstudies.org/article_133893.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133893_46d703ad498f63eeab69f0f438378e95.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
05
22
سیاست زدگی و حکمرانی امنیت ملی؛ روندها، الگوها و پیامدها
65
118
FA
سعید
صادقی جقه
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی
سیاست زدگی یا سیاسیکردن در معنای عام به دخالتدادن و ترجیح انگیزه های سیاسی و گروهی در داوری ها و تصمیم گیری ها اطلاق میشود. در حوزه حکمرانی، سیاست زدگی عبارت است از رعایت نکردن اصل بی طرفی در سیاست گذاری ها و تصمیم گیری ها و دخالت دادن دیدگاه ها، گرایش ها و سوگیری های سیاسی در امور حرفه ای؛ که ممکن است در سطوح و الگوهای مختلف بروز یابد. هرچند سیاست زدگی در همه حوزههای کشورداری از مهم ترین آسیب ها و عوامل ناکارآمدی به شمار می رود، اما در حوزه حکمرانی امنیت ملی پیامدهای مخرب تری دارد. در چنین حالتی، کارگزاران، کنشگران سیاسی و تحلیلگران راهبردی و اطلاعاتی ترجیحات سیاسی شان را در مراحل مختلف انتخاب موضوع، جمع آوری داده ها، پردازش و تحلیل اطلاعات و تولید گزارش ها دخالت داده و از عینیت گرایی به نفع مصالح سیاسی صرف نظر می کنند. این پژوهش با مطالعه روندها و رخدادهای برجسته حوزه حکمرانی امنیت ملی در ایران، ابعاد و اثرگذاری این موضوع را بررسی کرده و یافته های آن نشان می دهد که سیاست زدگی در قالب هایی نظیر قطبی شدگی، نفوذ، موازیکاری و افشاگری یا نشت اطلاعات، هزینههای سیاسی و امنیتی قابل توجهی در پی دارد. بر این اساس، پیشنهادهایی برای کنترل سیاست زدگی یا مدیریت پیامدهای آسیب زای آن ارائه شده است.
حکمرانی امنیت ملی,سیاست زدگی,قطبی شدگی,نفوذ,موازی کاری,افشاگری
https://quarterly.risstudies.org/article_133894.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133894_013eecd88dda7dc589a8d637ad9f592c.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
05
22
دستگاه قانون گذاری و حکمرانی امنیت ملی در ایران
119
150
FA
علیرضا
رحیمی
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی
ar_rahimi54@yahoo.com
محمود
کتابی
استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
mketabi840@yahoo.com
اسماعیل
شفیعی سروستانی
استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا
این مقاله با بهرهگیری از نظریه سیستمی، به نقش دستگاه قانونگذاری در ایجاد امنیت و بازگویی علل ناکارآمدی پارلمان ها در انجام کارکردهای امنیت ساز میپردازد و شرایط بایسته این نهاد در حکمرانی امنیت ملی را نشان می دهد. در این راستا، به نقش مجلس شورای اسلامی در حکمرانی مطلوب امنیتی در ایران نیز پرداخته خواهد شد. پارلمان ها برای ایفای نقش قوام بخشی به امنیت ملی نیازمند نهادهایی چون انتخابات آزاد، منصفانه و مکرر، آزادی بیان، منابع بدیل اطلاع رسانی، تشکلهای مستقل و شهروندی فراگیر هستند. میزانی از پیشرفت اقتصادی، فقدان شکاف گسترده در نابرابری های اقتصادی و اجتماعی، وجود بنیادهای فرهنگی دموکراتیک (مانند تحمل مخالف، اجماع بر سر روش دموکراتیک و...)، ترجیح ندادن منافع فردی، قومی و گروهی بر منافع ملی و عدم مداخله بیگانگان نیز از لوازم تداوم و کارکرد مناسب پارلمان در راستای تقویت امنیت ملی است.
قانون گذاری,دموکراسی,حکمرانی امنیت ملی,کارآمدی,مجلس شورای اسلامی
https://quarterly.risstudies.org/article_133896.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133896_2301af76baf071832fbcea47f364140e.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
05
22
ارزیابی حقوقی دکترین رژیم صهیونیستی در حمله به گروههای مقاومت در کشورهای ثالث
151
182
FA
یاسر
امین الرعایا
دکترای حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی
مریم
احمدی نژاد
استادیار دانشگاه الزهرا(س)
ahmadinejad.maryam@gmail.com
محسن
متاجی
دانشجوی دکترای حقوق بین الملل دانشگاه مفید
mohsenmataji@yahoo.com
دکترین «نخواستن» و «نتوانستن» مورد استناد رژیم صهیونیستی در حمله به گروه های مقاومت در کشورهای ثالث است. این دکترین بدین معناست که نتوانستن یا نخوانستن دولتهای میزبان گروههای مقاومت در مقابله با این گروهها، حق دفاع مشروعی را برای رژیم صهیونیستی در حمله به آنها ایجاد می کند. این مقاله در پی بررسی چیستی دکترین فوق و ابعاد استناد به آن توسط رژیم صهیونیستی، با استفاده از منابع کتابخانهای و اسناد و رویههای قضائی معتبر بینالمللی است و بر این فرض استوار است که راهبرد رژیم صهیونیستی در قبال دکترین مذکور با ابهام های مختلفی مواجه است. با استناد به ادله متعدد بیانشده در این مقاله، دکترین نخواستن و نتوانستن بهانه ای مشروع برای توسل به زور و ارتکاب حمله مسلحانه علیه کشور میزبان گروه های مقاومت نیست.
دکترین نخواستن و نتوانستن,دفاع مشروع,گروه های مقاومت,منع توسل به زور
https://quarterly.risstudies.org/article_133897.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133897_d717069a283d1b8e76303f836e8919ba.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
05
22
هنر نفوذ پنهان: استراتژی «قدرت تیز» چین در جهان
183
211
FA
مجید
روحی دهبنه
استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران
mr_ac_deh@yahoo.com
قدرت، یکی از مفاهیم اساسی روابط بینالملل است. این مفهوم که به معنای توانایی بازیگر در رسیدن به نتایج دلخواه است، به شیوه های مختلفی اعمال میشود؛ از جمله سخت، نرم و هوشمند. با گسترش روزافزون قدرت رسانهها، پویایی در روابط میان قدرتهای بزرگ و همچنین، رقابت آنها برای کسب نفوذ و قدرت بیشتر، مفهوم دیگری از قدرت مطرح شده که از آن به عنوان «قدرت تیز» نام برده میشود. چین در سالهای اخیر برای پیشبرد اهداف و مقاصد خود در عرصههای بینالمللی و منطقهای از تاکتیکها و تکنیکهای مختلفی برای دستکاری و جلب توجه افکار عمومی در داخل و خارج بهره برده که برخی تحلیلگران، آن را در قالب «قدرت تیز» تبیین و تفسیر کرده اند.<br />باور آنها بر این است که چین با استفاده از ایدئولوژی حزبی خود، رسانهها، دانشگاهها، رهبران، سیاستمداران و مراکز تحقیقاتی و اقتصادی غرب را تحت نظر گرفته و میکوشد آنچه درباره چین گفته و منتشر میشود، را مدیریت و محدود کند. در پس همه این اقدامات، اهداف و مقاصد ایدئولوژیک، ژئوپلیتیک و اقتصادی وجود دارد. این مقاله ضمن تبیین مفهوم «قدرت تیز» درصدد بررسی چرایی و چگونگی استفاده چین از این شیوه اعمال قدرت برای پیشبرد اهداف خود در سیاست خارجی است.
قدرت تیز,حزب کمونیست,مؤسسات کنفوسیوس,ایدئولوژی,نفوذ پنهان
https://quarterly.risstudies.org/article_133899.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133899_6925a994a9f6e6b967609af2eeb28033.pdf
پژوهشکده مطالعات راهبردی
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
2980-910X
24
1
2021
06
20
آثار تغییرات اقلیمی بر تعهدات بین المللی دولتها؛ مطالعه موردی بهرهبرداری از منابع آبی مشترک
213
234
FA
طاهره
میلادی
دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه تهران
taherehmiladi@gmail.com
یوسف
مولایی
استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه تهران
یکی از مهم ترین و جدی ترین چالشهای پیش روی جامعه بینالمللی و سیاره زمین، تغییرات اقلیمی به ویژه کمبود منابع آبی و خشکسالی های ناشی از آن است. در دهه های اخیر، این پدیده منجر به مسئله ای امنیتی در روابط بینالملل و تشدید تنش میان برخی دولتها در مناطق کم آب و اختلافات بر سر نحوه مدیریت منابع مشترک آبی شده است. بنابراین، امروزه آب در میان عواملی است که برهم زننده، تهدیدکننده و آسیبزننده به امنیت جهانی است و بنابراین، اهمیت فراوانی در بررسی ها و مطالعات راهبردی دارد. این مقاله در پی بررسی وضعیت پیامدهای تغییرات اقلیمی و آثار آن بر نحوه استفاده از منابع آبی فرامرزی و تعهدات بینالمللی است. یافته های مقاله نشان میدهد که تغییرات اقلیمی و کمبود آب در برخی مناطق، چالش امنیتی مهمی در نظام بینالملل به ویژه در بحث مدیریت منابع آبی مشترک ایجاد کرده؛ که تبدیل آن به فرصت، نیازمند تقویت همکاری ها میان دولتها بر اساس منطق بازی برد-برد است.
منابع آبی مشترک,تغییرات اقلیمی,تعهدات بینالمللی,همکاری,منازعه
https://quarterly.risstudies.org/article_133900.html
https://quarterly.risstudies.org/article_133900_125a9c37cd48d18d112777a985e6fbba.pdf