2024-03-29T17:51:00Z
https://quarterly.risstudies.org/?_action=export&rf=summon&issue=208
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
آیندهشناسی و برآورد محیط راهبردی:
لازمه تصمیمگیری بهتر در امنیت ملی
محمود
یزدانفام
تصمیمگیری راهبردی، معطوف به حوزه امنیت ملی و بینالمللی است. تصمیمات درست نیازمند شناخت دقیق واقعیات، توانمندیها و بررسی گزینههای احتمالی و برآورد دقیق هزینهها و دستاوردهای هر اقدامی با توجه به دو محیط راهبردی داخلی و بینالمللی است. این دو محیط بر هم تأثیر میگذارند و نحوه تعامل آنها به عوامل متعددی بستگی دارد. عوامل ساختاری در کنار عوامل کارگزاری، تهدیدها و توانمندیها، ضعفها و آسیبپذیریها، قواعد و گفتمانها، مسایل و دستورکارها در طول زمان، روابط دو محیط راهبردی ایران و نظام بینالمللی را شکل میدهند. مقاله حاضر با تشریح عوامل و روندهای فوق در درون هر یک از این دو محیط، سه وضعیت تقابل راهبردی بین ایران و نظام بینالمللی، همسویی راهبردی بین ایران و نظام بینالمللی و ترکیبی از همسویی و تقابل، به لحاظ موضوعی و موردی در آینده را بررسی میکند.
محیط راهبردی بینالمللی
سیاست خارجی ایران
آیندهشناسی
تصمیمگیری
2012
02
01
7
32
https://quarterly.risstudies.org/article_1293_55b3bd704c79d3dc62db01a4e19a6677.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
آیندهنگاری راهبردی و سیاستگذاری منطقهای
با رویکرد سناریونویسی
نادر
زالی
این مقاله به بحث در خصوص توسعه آتی مناطق بر اساس سند چشمانداز ملی و نظریه پایه توسعه استان میپردازد. چارچوب نظری این تحقیق، پارادایم هنجاری در برنامهریزی با رویکرد وفادارانه به اسناد بالادستی است. ابتدا 14 عامل محوری و مؤثر بر فرایند توسعه استان که پوششدهنده ابعاد مختلف نظریه پایه توسعه استان بودند، استخراج و برای عوامل فوق بر اساس ایده سناریونویسی، 59 وضعیت ممکن و محتمل در آینده استان تعریف گردید و با تشکیل ماتریس 59× 59 با استفاده از قابلیتهای نرمافزار سناریو ویزارد، 5 سناریوی با احتمال وقوع بسیار بالا، 19 سناریوی با احتمال وقوع متوسط به بالا و 291 سناریوی با احتمال وقوع پایین و ضعیف، استخراج شد که در این مقاله، 5 سناریوی بسیار قوی و 19 سناریو با احتمال وقوع متوسط به بالا مورد تحلیل قرار گرفته است.
چشمانداز
نظریه پایه توسعه
آذربایجان شرقی
سناریونویسی
2012
02
01
33
54
https://quarterly.risstudies.org/article_1294_1a859bc72b027c6d24b3ef3bf4d32834.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
بازنمایی مدل تحلیلی برای حل و فصل اختلافها
و منازعات سرزمینی
حسین
ربیعی
محسن
جانپرور
تا کنون، نظریهها و مدلهای مختلفی برای حل و فصل منازعات ارائه شده، اما نظریه و مدل خاصی برای حل و فصل اختلافها و منازعات سرزمینی وجود ندارد. پژوهش حاضر با بررسی این فرضیه که اختلافها و منازعات سرزمینی، ریشه و گستره منطقهای دارند، به دنبال ارائه الگویی برای بازنمایی فرایند حل و فصل منازعات سرزمینی است. مطابق مدل طراحیشده، همچنانکه ریشهها و شرایط اختلافها، گستره منطقهای دارند، اتخاذ روشها و تاکتیکهای مبتنی بر توانهای منطقهای میتواند به حل و فصل آنها کمک کند. نگاه کشورها به اختلاف، روش در پیش گرفته شده برای حل آن و سودمندی متقابل برآمده از به کارگیری روشهای مسالمتآمیز، از پیشزمینههای مورد نیاز در حل منازعات منطقهای است.
منازعات منطقهای
منازعات سرزمینی
حل و فصل منازعه
مدل تحلیلی
2012
02
01
55
78
https://quarterly.risstudies.org/article_1295_5a5fa16456e1a7f734f1d789ea972089.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
مکتب امنیتی امام خمینی (ره)
کاوه
امیرخانی
مطالعات امنیتی پیشینهای دیرینه دارد و مکاتب گوناگونی در این حوزه خودنمایی میکنند، اما به رغم وجود مبانی و بسترهای ناب در متون اسلامی و با گذشت قریب به سه دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی مردم ایران، تا کنون اقدامات و تلاشهای متمرکز و هدفمند اندکی در جهت نظریهپردازی امنیتی با ابتنای بر اندیشههای بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است.در این مقاله سعی داریم با ارائه تعاریف و مفهومشناسی امنیت در اسلام، به واکاوی در اندیشههای ژرف امام خمینی (ره) بپردازیم. نظریه امام در امنیت، بر خلاف سایر نظریات و مکاتب امنیتی، به صورت مجموعهای است به هم پیوسته که از رویکرد خطی و پوزیتیویستی به امنیت پرهیز دارد. در این نظریه، امنیت به صورت بسته سیال و منعطف و گاهی بسیار سخت و مقاوم مطرح میشود. این تفاوتها در نسبتسنجی موضوعات با کانون و مرجع امنیتی شکل میگیرد.
امنیت
امام خمینی
موضوع امنیت
مرجع امنیت
اهداف و سیاستهای امنیتی
2012
02
01
79
104
https://quarterly.risstudies.org/article_1296_86a7af35ad5910769348a773f5ec7035.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
تأملی نظری در یافته¬ها و دشواریهای
«باری بوزان» در بررسی امنیت
قدیر
نصری
مسأله اصلی مقاله حاضر، بررسی یافتهها و دشواریهای تحقیقات باری بوزان در حوزه مطالعات امنیتی است. بر این اساس به این پرسش پرداخته میشود که باری بوزان در ربع قرن منتهی به سال 2011، چه نقشی در پیشبرد بررسیهای امنیتی ایفا کرده و ابهامات و تناقضهای نظریه وی کدامند؟ نویسنده مقاله، وجوه پارهای موارد مبهم و متناقض را در آرای بوزان، مفروض گرفته و در پاسخ به پرسش اصلی، در پی آزمون این فرضیه است که باری بوزان با طرح ضرورت گذر از مطالعات راهبردی به مطالعات امنیتی، اهمیتدادن به ابعاد اجتماعی/ سیاسی و مخصوصاً با بحث از ماهیت معماگونه امنیت در نظام بینالملل، در پیشبرد مطالعات امنیتی سهیم بوده، لیکن شیوه استدلال و استنتاج وی در چهار مبحث امنیت جامعهای، مرجع امنیت، سطح تحلیل منطقهای و امنیتی/ غیرامنیتیدیدن، اعتبار و تعمیمپذیری یافتههایش را به شدت مخدوش مینماید. روش پژوهش مقاله، کاوش تفسیری از نوع متنمحور میباشد. مطابق این روش، به شرح نظر و سپس نقد الزامات تئوریک و تجلیات پراتیک آن میپردازیم.
امنیت جامعه ای
سطح تحلیل منطقه ای
امنیتی دیدن
امنیتی ندیدن
مرجع امنیت
2012
02
01
105
134
https://quarterly.risstudies.org/article_1297_aca6699630c4342b4ea89a4ff2196754.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران:
زمینههای ایجابی، شاخصهای اساسی
قاسم
ترابی
علیرضا
رضایی
مهمترین عوامل شکلدهنده و تأثیرگذار بر فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران چه مواردی هستند؟ تحت تأثیر این عوامل، فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی بر چه محورها و شاخصهای استوار است؟ به نظر میرسد مهمترین عوامل شکلدهنده و تأثیرگذار بر فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران شامل مواردی چون اسلام شیعی، عوامل اقتصادی، حافظه تاریخی، موقعیت جغرافیایی، تجربه جنگ 8 ساله و درک واقعیات بینالمللی باشند. ضمن اینکه بدبینی به بیگانه، پایداری و مقاومت، بیاعتمادی راهبردی، ابهام راهبردی، عملگرایی، خوداتکایی و بازدارندگی، مهمترین محورها و شاخصهای فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران هستند. با عنایت به اهمیت این بحث، هدف مقاله حاضر ارزیابی و شناخت زمینههای ایجابی، سازنده و همچنین، اصول و شاخصهای فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران است. بدون تردید، این امر کمک فراوانی به درک دکترین و برنامههای نظامی کلان و همچنین، سبک دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران مینماید.
فرهنگ راهبردی
جمهوری اسلامی ایران
اسلام شیعی
غربستیزی
ابهام راهبردی
بیاعتمادی
2012
02
01
135
162
https://quarterly.risstudies.org/article_1298_08e689f62748d3357c1d76f9e61ab36e.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
ابعاد و پیامدهای ژئوپلیتیک پرخطر ایران
سید مسعود
موسوی شفائی
مهدی
شاپوری
در این مقاله، از مفهوم «ژئوپلیتیک پُرخطر» برای تبیین خطرات امنیتی محیط خارجی جمهوری اسلامی ایران و پیامدهای ناشی از آن استفاده شده است. استدلال مقاله این است که امنیتیشدن فضای پیرامونی ایران بعد از وقوع انقلاب اسلامی، ناشی از تحولات محیط ژئوپلیتیک این کشور است. در راستای استدلال فوق به مواردی از جمله فرارسیدن نقطۀ اوج تولید نفت، ظهور ژئوپلیتیک شیعه، گسترش تروریسم در خاورمیانه، تداوم مناقشه اعراب و اسرائیل و بحث خاورمیانه هستهای، به مثابه دلایل امنیتیشدن و خطرات ژئوپلیتیکی برای امنیت ملی ایران پرداخته میشود. نویسندگان معتقدند موارد ذکرشده در ارتباط تنگاتنگ با هم و در یک نقطه، یعنی محیط پیرامونی ایران به هم گِره میخورند. پیامدهای این وضعیت نیز از منزویسازی و تحریم تا تهدید و اقدام به حملۀ نظامی، به منظور تضعیف و مطیعسازی سیاستهای ایران توسط قدرتهای بزرگ، به خصوص آمریکا در نوسان است.
ژئوپلیتیک پُرخطر
هارتلند انرژی
تهدیدات امنیتی
ژئوپلیتیک ایران
امنیتیشدن
2012
02
01
163
192
https://quarterly.risstudies.org/article_1299_bf3ca2eef871027c7534a99488dbe925.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
هویت استراتژیک: چارچوبی نوین برای
مطالعه سیاستهای هستهای
رضا
خلیلی
در پاسخ به این پرسش که چرا کشورها هستهایشدن یا غیرهستهایشدن را دنبال میکنند، فرضیات و چارچوبهای نظری مختلفی مطرح شده است. در بررسی این موضوع با فرضیات و چارچوبهای نظری متفاوت و حتی متضادی روبرو میشویم که وضعیتی پیچیده را رقم میزند. این مقاله با بررسی مسائل و مشکلات نظریههای موجود هستهایشدن و غیرهستهایشدن، درصدد است «هویت استراتژیک» را به عنوان چارچوبی نوین مطرح کرده و ابعاد مختلف موضوع را بر این اساس مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور ابتدا نظریههای موجود به گونهای متفاوت و بر اساس چارچوب پیشنهادی نگارنده که مبتنی بر تفکیک میان دو سطح پارادایمی و نظری است، مورد بررسی و نقد قرار میگیرند و سپس، از هویت استراتژیک به عنوان چارچوبی جدید سخن به میان میآید و مبانی و مؤلفههای آن تبیین میشود.
سیاست هستهای
هویت استراتژیک
امنیت
هویت
قدرت
2012
02
01
193
226
https://quarterly.risstudies.org/article_1300_bf7ccf2583ac6a488d5885fc2773f5c4.pdf
فصلنامه مطالعات راهبردی
1735-0727
1735-0727
1390
14
54
رقابت هستهای هند و پاکستان و پیامدهای آن برای
امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
سید محمد کاظم
سجادپور
مائده
کریمی قهرودی
آزمایشهای هستهای هند و پاکستان در سال 1377، به عنوان تحولی کلیدی در شرق ایران، این منطقه را با ملاحظات جدید استراتژیک مواجه ساخت. این تحول در کنار تداوم تنش در روابط دو کشور هند و پاکستان و تغییر مناسبات آمریکا با هند و پاکستان در سایه آزمایشهای نظامی هستهای در همسایگی ایران، بررسی پیامدهای برنامه هستهای هند و پاکستان را برای ایران ضروری میکند. این پژوهش به این سؤال پاسخ خواهد داد که پیامدهای آزمایشهای هستهای هند و پاکستان برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چگونه قابل تجزیه و تحلیل است؟ در پاسخ، پژوهش نشان خواهد داد آزمایشهای هستهای هند و پاکستان، اولاً محیط امنیتی شرق ایران را بینالمللیتر کرده است، ثانیاً این منطقه ناامنتر شده و ثالثاً فشارهای بینالمللی بر ایران در زمینه برنامههای هستهای را افزایش داده است.
هستهایشدن
هند
پاکستان
سیاست هستهای
امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
2012
02
01
227
258
https://quarterly.risstudies.org/article_1301_ea48d644c93405c75640435644de6652.pdf