خاطره و امنیت ملی: کارویژه ‏های امنیتی انتشار خاطرات زندانیان سیاسی دوره پهلوی

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه بین‏ المللی امام خمینی(ره)

چکیده

این مقاله به‏‌دنبال بررسی  اهداف افراد و جریان‏‌های سیاسی از انتشار خاطرات زندان در دوران حکومت پهلوی است. یکی از کارکردهای اصلی انتشار خاطرات زندان کمونیست‏‌های دوران رضاشاه، کارکرد تبلیغاتی به سود حزب توده بوده است. از سوی دیگر، انتشار یادداشت‏‌های زندان، مانیفستی علیه رژیم و مشروعیت‌‏زدایی از آن به‏‌شمار می‏‌آمد. رژیم پهلوی نیز با جذب برخی زندانیان، یادداشت‌‏های زندان و متونی در راستای منافع و ایدئولوژی رژیم طراحی می‏‌کرد. خاطرات زندانیان دوران پهلوی پس از انقلاب اسلامی نیز با هدف مشروعیت‌‏زدایی از رژیم پهلوی، مشروعیت‌‏سازی برای گروه‏‌های انقلابی و مشروعیت‏ زدایی از گروه‏های ضدانقلاب منتشر شده است. خاطره ‏نویس‏ها در بازنمایی کنش‏های زندان، رفتار و رویه گروه‏های خودی را هنجارمند و «دگر»‏های خود را به شیوه‏‌های مختلف طرد کرده‏‌اند. انتشار خاطرات، کارویژه‌‏ای در «اکنون رخدادهای سیاسی بعد از انقلاب» داشت و منجر به حذف برخی افراد و گروه‏های سیاسی شد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Memoir and National Security: Security features of Publication the Memories of Political Prisoners in Pahlavi Regime

نویسنده [English]

  • Yaghob Khazaei
.
چکیده [English]

 
This article seeks to examine the aims of publication the prison memoirs of individuals and political groups during the Pahlavi regime. One of the main functions of publication the communists memories in Reza Shah's prison was the propaganda for the benefit of the Tudeh Party. The memoirs also were a manifesto against the regime and delegitimize it. The Pahlavi regime also published some jail memoirs in support of its ideology and interests with attracting some prisoners. The memories of Pahlavi regime prisoners after the Islamic Revolution have also been published with the aim of delegitimizing the regime, legitimizing the revolutionary groups and delegitimizing the counter-revolutionary groups. In their representations of imprisonment, storytellers have standardized the behavior of their own groups as "normal" and rejected their "other" in various ways. The publications of memoirs have a function in "Political Post-Revolutionary Events Now" and resulted in the elimination of some individuals and political groups.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Memories
  • Prison
  • Legitimacy
  • Pahlavi Regime
  • Revolution
  • National Security
آرامش، احمد(1358) هفت سال در زندان آریامهر یادداشت‏های احمد آرامش، زندگینامه و مقدمه از اسماعیل رائین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
آوانسیان، اردشیر(1358) یادداشت‏های زندان 1942-1928، بی‏جا، انتشارات حزب توده ایران.
مهدی نعلبندی(1388) اعدامم کنید(خاطرات محمد حسن عبد یزدانی)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
پاملا آبوت و کلر والاس(1388) جامعه‏شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، نشر نی، چاپ ششم.
کاظمی، محسن (1386) خاطرات احمد احمد، تهران، سوره مهر، چاپ هشتم.
بازرگانی، بهمن(1397) زمان بازیافته خاطرات سیاسی بهمن بازرگانی، مصاحبه کننده امیر هوشنگ افتخاری راد، نشر اختران
ماحوزی، مهدی(1377) فتنه دور قمری (خاطرات زندان)، انتشارات ما.
پسیان، نجفقلی(1370) واقعه اعدام جهانسوز، نشر مدبر .
پیشه‌وری، جعفر(1384) زندان رضاشاه، تحقیق و تدوین شاهرخ فرزاد، نشر شیرین.
جزنی، بیژن(بی‏تا الف) تاریخ سی ساله ایران، بی‏جا، بی‏نا.
جزنی، بیژن(بی‏تا ب) نبرد با دیکتاتوری شاه، بی‏جا، بی‏نا.
جزنی، بیژن(1355) پیشاهنگ و توده، بی‏جا، انتشارات 19 بهمن.
حاجبی تبریزی، ویدا(1383) داد بی‏داد نخستین زندان زنان سیاسی 1357 ـ 1350، ج2، به کوشش ویدا حاجبی تبریزی، انتشارات فروغ.
حق جو، عباسعلی(1358) تحلیلی بیطرفانه از سازمان مجاهدین خلق ایران، انتشارات اوج.
شاهین رضایی(1387) خاطرات اسدالله تجریشی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کیمیافر، سیدمحمد (1389) خاطرات حبیب‌اله عسکراولادی، مصاحبه‌گر: مرتضی میردار، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
امیری، حکیمه(1392) خاطرات دکتر شمس‏الدین مجابی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
غیاثیان، سیدسعید(1388) خاطرات زندان (گزیده‌ای از ناگفته‌های زندانیان سیاسی رژیم پهلوی)، انتشارات سوره.
کاظمی، محسن(1385) خاطرات عزت‏شاهی، سوره مهر.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(1387) خاطرات مبارزه و زندان: خاطرات حمید حاجی عبدالوهاب، مهدی فرهودی، علی‌محمدآقا، حسن ملک، انتشارات عروج.
بیات و تفرشی، کاوه و مجید(1370) خاطرات دوران سپری شده: خاطرات یوسف افتخاری، انتشارات فردوس.
خامه‏ای، انور(1363) پنجاه نفر و سه نفر، انتشارات هفته، چاپ چهارم.
داداش‏زاده، کاوه(1387) پادشاه زندان‏ها(خاطرات زندان)، انتشارات خجسته.
دهقانی، اشرف(بی‏تا) حماسه مقاومت، نشر مردم.
سماکار،‌ عباس(1382) من یک شورشی هستم: خاطرات زندان، نشر مهراندیش،‌ چاپ دوم.
سیر کمونیزم در ایران از شهریور 1320 تا فروردین 1336(1336)، انتشارات کیهان.
طبری، احسان(بی‏تا) شکنجه‏های رضاخان قلدر، بی‏جا.
علوی، بزرگ(1357 ب) پنجاه و سه نفر، امیرکبیر.
علوی، بزرگ(1357 الف) ورق پاره های زندان، انتشارات جاویدان.
احمدی، حمید(1377) خاطرات بزرگ علوی، تهران: دنیای کتاب.
عمویی،‌ محمدعلی(1377) درد زمانه(خاطرات محمدعلی عمویی «1357 ـ 1320»)، انتشارات آنزان.
کی‌مرام، منوچهر(1374) رفقای بالا، شباویز.
بهرام افراسیابی(1359) محاکمات و خاطرات پدر طالقانی به قلم و خط خودشان، نشر جنبش.
محمدی(گرگانی)، محمد(1396) خاطرات و تاملات در زندان شاه، نشر نی.
معادیخواه، عبدالمجید(1387) ‌جام شکسته: خاطرات حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، ج 3، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مظاهری، عباس(1385) شکوفه‌های درخت انار‌(یادهای 4791 روز زندان در دیکتاتوری شاهنشاهی 1357 ـ 1344)، کلن-آلمان، گفتگوهای زندان.
ملکی، خلیل(1368) خاطرات سیاسی، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
ملکی، خلیل(1381) نامه‏های خلیل ملکی، نشر مرکز.
منصوری، جواد(1376) خاطرات جواد منصوری، حوزه هنری.
میثمی، لطف‌الله(1384) آنها که رفتند، خاطرات لطف‌الله میثمی(از شهریور 1350 تا اول شهریور 1353)، ج 2، نشر صمدیه.
یاحسینی، سیدقاسم(1389) همگام با آزادی: خاطرات شفاهی دکتر سیدمحمدمهدی جعفری، ج 2، صحیفه خرد.
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی(1359) تاریخچه گروه‏های تشکیل دهنده سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، جلد یکم(منصورون و امت واحده)، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی.
بی‏نام(1336) سیر کمونیزم در ایران از شهریور 1320 تا فروردین 1336، انتشارات کیهان.