بدون تردید انقلاب اسلامی ایران در سالهای 9 - 1978 نتیجه اجتناب‌ناپذیر تحولاتی بود که‌در طول دهه‌های قبل رخ داده بود. ساختار سیاسی ـ فرهنگی ایران دوباره با مسأله‌ای جدیدی‌مواجه گردید، یعنی خاندان پهلوی می‌خواست از یک ساختار مونارشی به دولتی مدرن، اقتدارگراو سکولار مبدل شود، در چنین شرایطی بود که نیروهای چپ و ملی گرا در صحنه سیاسی ایران‌ظاهر شدند. به علاوه، علمای دینی نیز، چندین دهه برای تأثیرگذاری در مسایل جامعه هیچ‌گونه‌تلاش جدی نکردند. با این وجود، قدرت و استحکام مذهب به عنوان نیرویی اساسی در سرتاسرتاریخ ایران مدرن بسیار قابل توجه و غیرقابل اغماض بوده است و ما به همین دلیل موجه، تمام‌رهبران، شخصیت‌ها، نهادها و جنبش‌های گذشته را به نحوی در گذار بزرگ ایران به انقلاب 9 – 1978 سهیم می‌دانیم.
ابتدای صفحه