تحولات ‏دین‏داری و بعد اجتماعی امنیت ملی در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه علوم انتظامی امین

چکیده

شناخت و تحلیل از تحولات ‏دین‏داری در جامعه ایرانی، علاوه بر اینکه شاخصی از تحولات فرهنگی و اجتماعی است، فهم عمیق‌تر و تبیین روند تغییرات در حوزه‏ های دیگر، از جمله وجه اجتماعی امنیت، چه در سطح امنیت عمومی و چه در سطح امنیت ملی را میسر می ‏سازد. این پژوهش در پی آن است تا با مطالعه روند تحولات ‏شاخص ‏های ‏دین‏داری در ابعاد و ‏مؤلفه ‏های مهم آن، به تحلیل نسبت این تحولات در جامعه امروزینِ ایران با بعدِ اجتماعی امنیت ملی بپردازد. بر این اساس، یافته‌های به ‏دست ‏آمده در پیمایش‌های ملی انجام ‏شده، به ویژه طی بیش از چهار دهه استقرار نظام جمهوری اسلامی، مورد مطالعه و تحلیل روند قرار گرفته است. یافته‌ها نشان داده که تغییرات در ‏دین‏داری مردم ایران و همچنین نگرش آنها به دین، ‏مؤسسات دینی و رویه‌های رسمی در حکمرانی دینی، به سوی نزول جایگاه، اهمیت و نقش نهاد دین در جامعه در حرکت است. بر مبنای نتایج به ‏دست ‏آمده و فرازوفرودهای ‏شاخص ‏های مختلف ‏دین‏داری، پیشنهادهای راهبردی برای سیاستگذاری مطلوب و اصلاح روندهای موجود ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religiousness Developments and the Social Dimension of National Security in Iran

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Pouyafar
چکیده [English]

Recognition and analysis of religiousness developments in Iranian society, in addition to being an indicator of cultural and social developments, facilitates a deeper understanding and explanation of changes in other areas, including the social aspect of security, both at the level of public security and in the level of national security. This paper seeks to study the trend of developments in religiosity indicators in its important dimensions and components, to analyze the relationship between these developments in today's Iranian society with the social dimension of national security. Accordingly, the findings obtained in the national surveys, especially during more than four decades of the establishment of the Islamic Republic, have been studied and analyzed. Findings have shown that changes in the religiosity of the Iranian people, as well as their attitudes toward religion, religious institutions and official procedures in religious governance, are moving towards the decline of the status, importance and role of religion in society. Based on the results obtained and the ups and downs of various indicators of religiosity, strategic proposals for optimal policy-making and reform of existing trends have been presented

کلیدواژه‌ها [English]

  • religiosity
  • beliefs
  • religious emotions
  • religious practices
  • religious rituals
  • religious governance
  • national security
اسدی، علی (1353)، گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران، گزارشی از یک نظرخواهی ملی، مرکز سنجش افکار و تحقیقات اجتماعی سازمان رادیو و تلویزیون.
جوادی یگانه، محمدرضا (1394)، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج سوم)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خدایاری فرد، محمد (1388)، آماده‌سازی مقیاس ‏دین‏داری و ارزیابی سطوح ‏دین‏داری اقشار مختلف ایرانیان، دانشگاه تهران.
رضایی، عبدالعلی (1379)، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج اول)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سراج زاده، سیدحسین و محمدرضا پویافر (1386)، مقایسه تجربی سنجه‌های ‏دین‏داری در ایران: دلالتهای روش‌شناسانه کاربرد سه سنجه در یک جمعیت، سال هشتم، شماره چهارم، زمستان 1386، مجله جامعه‌شناسی ایران
سراج زاده، سیدحسین و محمدرضا پویافر (1391)، مطالعه‌ عرفی‌شدن در میان ایرانیان مسلمان؛ مقایسه بین نسلی در تهران بزرگ، سال چهارم، شماره چهارم.
شجاعی زند، علیرضا (1384)، مدلی برای سنجش ‏دین‏داری در ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شماره 1
طالبان، محمدرضا (1379)، بررسی تجربی ‏دین‏داری نوجوانان کشور، طرح پژوهش، معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش.
طالبان، محمدرضا (1388)، پیمایش ملی تدّین اسلامی ایرانیان، جهاد دانشگاهی (ایسپا)
فاضلی، محمد (1384)، پیمایش فرهنگ سیاسی ایرانیان، جهاد دانشگاهی (ایسپا)
کاظمی، عباس و مهدی فرجی، (1390)، ‏دین‏داری ایرانیان (موج نخست)
گودرزی، محسن (1381)، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، (موج دوم)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محسنی، منوچهر (1374)، آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران، (موج اول)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، (1388)، ‏دین‏داری در ایران
مرکز پژوهش‌های مجلس (1397) عوامل موثر بر اجرایی شدن سیاستهای حجاب و راهکارهای آن، گزارش تحقیق.
http://rc.majlis.ir/fa/report/show/106721
Serajzadeh, Seddyed Hossein (1998), Muslims Religiosity & Delinquency: An Examination of Iranian Youth, PhD. Dissertation, Essex University.