نقش دستور موقت دیوان بین‌المللی دادگستری در تضمین حقوق بشر: مطالعه موردی پرونده بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی دانشکده حقوق، الهیا ت و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقا ت دانشگاه آزاد اسلامی تهران. ایران

2 استادیار گروه حقوق بین الملل عمومی دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران. ایران

3 دانشیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

یکی از مهم‌ترین صلاحیت‌های دیوان بین‌المللی دادگستری، صدور دستور موقت است که نقش مهمی در راستای تضمین و ارتقای حقوق بشر ایفا می ­کند. از طرفی، وحدت رویه حقوقی مستقل در این زمینه می ­تواند بعد پیشگیرانه حقوق بین ­المللی را تقویت نماید. از مهم­ترین پرونده‌هایی که اخیراً در دیوان منجر به صدور دستور موقت شده است، پرونده شکایت جمهوری اسلامی ایران از ایالات متحده آمریکا در خصوص خروج یک‌طرفه از توافق برنامه جامع اقدام مشترک و برقراری مجدد تحریم‌ها علیه مردم ایران بوده که بنابر دادخواست تقدیمی ایران منجر به نقض گسترده حقوق بشر در کشور شده است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که دستور موقت دیوان بین‌المللی دادگستری چطور و تا چه اندازه می‌تواند در ممانعت از نقض حقوق بشر در ایران مؤثر باشد؟ 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of the International Court of Justice's Interim Order in Ensuring Human Rights: A Case Study of the Return of US Sanctions against the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Farhad Karimi 1
  • Saber Niyavarani 2
  • Seyyed Qasem Zamani 3
چکیده [English]

One of the most important powers of the International Court of Justice is to issue interim injunctions, which play an important role in guaranteeing and promoting human rights. One of the most important cases in the Court that has recently led to the issuance of an interim injunction is the Islamic Republic of Iran's complaint against the United States regarding the unilateral withdrawal from the Comprehensive Joint Action Plan and the re-imposition of sanctions against the Iranian people. The main question of the present article is how and to what extent can the interim order of the International Court of Justice be effective in preventing human rights violations in Iran? The present article uses analytical and descriptive methods to explain the position of the Court's interim injunction and its measures to guarantee and promote human rights through a case study of the return of US sanctions against Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Court of Justice
  • interim injunction
  • widespread human rights violations
  • return of unilateral sanctions against Iran
جوان جعفری، عبدالرضا و مهدی سیدزاده ثانی (1391)، رهنمودهای عملی پیشگیری از جرم، تهران، نشر میزان.
خلیلیان، سید خلیل (1382)، دعاوی حقوقی ایران و آمریکا مطرح در دیوان داوری لاهه، تهران، شرکت سهامی انتشار.
زمانی، سید قاسم (1397)، نشست علمی بررسی ابعاد حقوقی قرار موقت دیوان بین‏المللی دادگستری در پرونده ایران علیه ایالات متحده آمریکا، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
زمانی، سید قاسم و جعفر زنگنه شهرکی (1392)، تحریم‏های بین‏المللی ناقض حقوق بشر: از مشروعیت حقوقی تا مسئولیت بین‏المللی، مجله راهبرد.
زمانی، سیدقاسم و کاظم غریب آبادی (1396)، تحریم‏ها به مثابه نقض تعهدات بین‏المللی دولت‏ها در زمینه حمایت از حقوق بشر، مجله حقوق پزشکی، دوره 11، شماره 40.
صدیق، محسن (1386)، بررسی ابعاد حقوقی قرارهای موقت در اسناد و رویة دیوان بین‌المللی دادگستری، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة حقوق بین‌الملل، دانشگاه تهران.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1390)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‏های حقوقی شهر دانش.
کرم‌الهی، پروین (1395)، قواعد حاکم بر دعاوی طاری دیوان بین‌المللی دادگستری، مجلة تحقیقات جدید در علوم انسانی، سال دوم، ش 4.
کوشا، سهیلا و سیدباقر میرعباسی (1391)، رویة قضایی دیوان بین‌المللی دادگستری، ج 1، تهران: جاودانه.
لسانی، ‌سید‌حسام‌الدین و ‌احمد کاظمی (2018)، توقیف اموال ایران در آمریکا از دیدگاه حقوق بین‏الملل و رسالت رسانه‏های برون‏مرزی (با تأکید بر عملکرد کمیسیون حقوق بین‌الملل درباره مصونیت دولت‌ها، دعوی آلمان علیه ایتالیا، دعوی ۲۰۱۶ ایران علیه آمریکا، احکام صادره محاکم آمریکا، کانادا و لوکزامبورگ)، پژوهشنامه رسانه بین‏الملل، 3 (3)، 13-48.
محبی‌بذار، وحید (1397)، اقدامات تأمینی (دستور موقت) دیوان بین‌المللی دادگستری: الزام یا توصیه؟ نگاهی دوباره به رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه برادران لاگراند، مجله علمی تخصصی قضاوت، 18(95)، 91-115.
مهرپور، حسین (1383)، نظام بین‏المللی حقوق بشر، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ دوم.
میرعباسی، باقر و رضوان باقرزاده (1389)، نقش انصاف در حل‏وفصل اختلافات بین‏المللی، مجله حقوق، دوره 40، شماره 2.
میرعباسی، سید باقر و فامیل زوار جلالی. (1399). صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری در صدور قرار موقت با نگاه موردی بر قضیة اوکراین علیه فدراسیون روسیه سال 2017. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دانشگاه تهران.
میرعباسی، سید باقر و سید حسین سادات میدانی (۱۳۸۴)، دادرسی‌های بین‏المللی، دیوان بین‏المللی دادگستری در تئوری و عمل، انتشارات جنگل.
هاشمی، سید محمد (۱۳۸۴)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران، میزان، چاپ اول.
هیگینز، روزالین (بی‏تا)، دیوان بین‏المللی دادگستری، ترجمه علی قاسمی، مجله حقوقی.
Ahmadou Sadio Diallo Case (Republic of Guinea v. Democratic Republic of the Congo), Judgment of 30 November 2010.
Alleged Violations of the 1955 Treaty of Amity, Economic Relations, and Consular Rights (Islamic Republic of Iran v. United States of America)
Andreas, Zimmermann, (2006), The Statute of the International Court of Justice, A Commentary, Oxford.
ASEAN Human Rights Declaration, 19 November 2012,at: statement communiques/item/asean human rights declaration.
Avena and other Mexican Nationals (Mexico v. U.S.A.) (2003)
Bekker, Pieter H.F, Commentaries on World Court Decisions (1987-1996), Martinus nijhoff, 1998.
Borger, Julian (2018) White House 'pressuring' intelligence officials to find Iran in violation of nuclear deal. The Guardian. Retrieved April 16
CESCR, General Comment No 8: The relationship between economic sanctions
Cf.r.st.j. Macdonald, Interim Measures in international law,1993 , Bruxelles.
Christian J. Tams, (1999), Consular Assistance and Rights and Remedies, Comments on the ICI’s Judgment in the LaGrand Case, European Journal of International Law.
Fitzmaurice, Sir Gerald, The Law and Procedure of the International, ICJ publications
Harris D.J, (2004), Case and Materials on International Law, Sixth Edition, London Sweet and Maxwell
Hudson, Manley O., (1920), The Permanent Court of International Justice.
Martinus Nijhuff, (1995), Compliance with Judgments of International Courts. ICJ publications, The International Court of Justice, The Hague, 2004 (5thlagrand (Germany v. u.s ) judgment..icj. reports.2001
North Holland Publishing Company (1981), Encyclopedia of Public International Law, Settlement of Disputes
Peter A.G. van Bergeijk, (2015) Sanctins against Iran – A Prelimlnary Economic Assessment, European Union Institute for Security Studies (EUISS).
Shelton, Dinah, (2008) Regional protection of Human Rights, Oxford University Press.
Zimmern, Alfred, (2000) The League of Nations and the Rule of Law, Mac Millan