استراتژی‏های ملت‏ سازی و توسعه ناموزون در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی

چکیده

این مقاله، رابطه میان استراتژی‏های ملت‏سازی و توسعه نامتوازن منطقه‏ای در ایران را در دوره‏های پهلوی و جمهوری اسلامی با طرح این پرسش که استراتژی‏های ملت‏سازی چه تأثیری بر نابرابری‏های منطقه‏ای در ایران داشته‏اند؟ مورد بررسی قرار داده است. فرضیه مقاله این است که به‏رغم سرشت متفاوت استراتژی‏های ملت‏سازی در دو دوره پهلوی و جمهوری اسلامی، هر دوی این استراتژی‏ها در ایجاد درجه‏هایی از توسعه نامتوازن منطقه‏ای در ایران نقش داشته‏اند. یافته‏های حاصل از این مطالعه که به روش تبیین علی مورد پردازش قرار گرفته‏اند، حاکی از این است که از میان مؤلفه‏ها و عناصر استراتژی ملت‏سازی در دوره‏های یادشده، عناصر مشترک مهمی مانند تمرکزگرایی سیاسی و اقتصادی و سیاست اصلاحات از بالا در ایجاد توسعه نامتوازن مؤثر بوده‏اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

.Nation-building Strategies and Uneven Development in Iran

نویسنده [English]

  • .Alireza .Rahimi
.
چکیده [English]

The paper considers the relationship between nation-building strategies and uneven regional development in Iran during Pahlavi’s era and the Islamic Republic of Iran and raises the question of effects of their strategies of nation-building on regional imbalances witnessed in Iran. And its main hypothesis is as follows: in spite of different results of the strategies of nation-building in the two eras, both of them have led, to some extent, to regional uneven development. The findings of this paper have been illustrated through causal explanation and they indicate that among different elements of strategies of nation-building, some common factors like political and economic decentralization, and top-down reforms have been followed in the both eras and they have been creating uneven development in Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • nation
  • National State
  • Nation building
  • Weak State
  • Uneven Development
ازغندی، علیرضا و اعظم ملایی (1390) دولت- ملت‏سازی ایرانی: تداوم تاریخی یا تغییرات سیاسی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره پانزدهم.
اسکاچپول، تدا (1379) حکومت تحصیلدار و اسلام شیعه در انقلاب ایران (ازکتاب رهیافت‏های نظری رانقلاب اسلامی، به کوشش عبدالوهاب فراتی) ترجمه محسن امین‏زاده، تهران، انتشارات معارف.
بشیریه، حسین (1377) جامعه شناسی سیاسی، نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران، نشرنی.
بشیریه، حسین (1382) دیباچه‏ای بر جامعه‏شناسی سیاسی ایران، دوره جمهوری اسلامی، تهران، نشرنگاه معاصر.
بنی‏هاشمی، میرقاسم (1383) فرایند ملت‏سازی در خاورمیانه، کتاب خاورمیانه (1) (ویژه مسائل وچالش‏های خاورمیانه)، تهران، مؤسسه ابرار معاصر تهران.
بوزان، باری (1389)؛ مردم، دولت‏ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تودارو، مایکل (1380) توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه دکتر غلامعلی فرجادی، تهران: مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‏ریزی و توسعه.
توکلی‏نیا، جمیله و محمد شالی (1391) نابرابری‏های منطقه‏ای در ایران، فصلنامه آمایش محیط، شماره 18.
رحیمی، علیرضا (1393) گفتمان امنیتی دولت‏های نهم و دهم «به‏مثابه گفتمان قبض و بسط انقلابی جدید»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره چهارم.
زبردست، اسفندیار و حق‏روستا، سمیه (1394) تحلیل تطبیقی نابرابری‏های منطقه‏ای بین استان‏های هم جوار، بررسی موردی: استان‏های همدان و مرکزی، نامه معماری و شهرسازی، شماره 15.
زندی، ابراهیم (1381) رقابت‏ها وچالش‏های سیاسی در ایران امروز(مجموعه مقالات)، تهران، انتشارات فرهنگ گفتمان.
سازمان برنامه و بودجه: آمارنامه استان آذربایجان شرقی (سال 1355).
سازمان برنامه و بودجه: آمارنامه استان اصفهان (سال 1355).
سازمان برنامه و بودجه: آمارنامه استان ایلام (سال 1355).
سازمان برنامه و بودجه: آمارنامه استان سیستان و بلوچستان (سال 1355).
سازمان برنامه و بودجه: آمارنامه استان کهکیلویه و بویراحمد (سال 1354).
سازمان برنامه و بودجه استان تهران، آمارنامه استان تهران (سال ).
سعیدآبادی، رشید، حسن حیدری، میرنجف موسوی (1389) تحلیل قابلیت‏های استان‏های مرزی ایران در توسعه همکاری‏‏های بین مرزی با کشورهای همسایه و جهان اسلام، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‏المللی جغرافیدانان جهان اسلام، http://idochp2.irandoc.ac.ir/
سلیمی‏فر، مصطفی (1381) مطالعه روند تغییرات سطوح توسعه صنعتی و توسعه منطقه‏ای در ایران طی دوره 75 – 1355، تحقیقات اقتصادی، شماره 61.
سلیمی‏فر، مصطفی و روح‏الله نوروزی (1387) روند تغییرات نابرابری‏های اقتصادی – اجتماعی در مناطق شهری و روستایی ایران (2006 – 1996) دانش و توسعه، سال پانزدهم، شماره 24.
سیف‏الدینی، فرانک و موسی پناهنده‏خواه (1389) پژوهش‏های جغرافیای انسانی، شماره 73.
شیخ‏بیگلو، رعنا، مسعود تقوایی و حمیدرضا وارثی (1391) تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری‏‏های توسعه در شهرستان‏های ایران، فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره 46.
عالم، عبدالرحمن (1377) بنیادهای علم سیاست، تهران: نشرنی.
لیتل، دانیل (1373) تبیین در علوم اجتماعی، درآمدی به فلسفه علم الاجتماع،ترجمه عبدالکریم سروش، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط.
مقصودی، مجتبی (1378) نظریه استعمار داخلی و توسعه ناموزون در تحلیل منازعات قومی، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 150-149.
هینتس، والتر (1378) تشکیل دولت ملی در ایران: حکومت آق قوینلو و ظهور دولت صفوی، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، انتشارات خوارزمی.
Bianchi, Ana Maria (1998), Albert Hirschman in Latin America: Notes on Hirschman´s Trilogy on Economic Development, http://www.anpec.org.br/encontro2004.
Bottery, Mike (2003), The End of Citizenship? TheNation State, Threats to its Legitimacy, and Citizenship Education in the Twenty-first Century, Cambridge Journal of Education, Vol. 33, No. 1.
Holz, Carsten A (2011), The Unbalanced Growth Hypothesis and the Role of the State: the Case of China’s State-owned Enterprises, Journal of Development Economics, Volume 96, Issue 2, November 2011.
Ismayilov, Murad & Tkacik, Michael (2008), Nation-building and State-building in Azerbaijan, The Challenges of Education broad, Current Politics and Economics of the Caucasus Region, Vol. 2, Issue 3.
Ottaway, Marina (2015), Nation-Building in Iraq: Iran 1, the United States 0, Insight Turkey, Vol. 17 / No. 2 /2015.
Riemer, Andrea K. (2005), The concepts of state building, nation building and society building, AARMS, Vol. 4, No. 3.