تأثیر نوسانات بازارهای مالی بر قیمت نفت و امنیت اقتصادی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

هدف این مقاله بررسی پیامدهای بازارهای مالی بر قیمت نفت خام و امنیت اقتصادی ایران با استفاده از روش خودرگرسیون‏برداری است. نتایج تجزیه واریانس نشان می‌دهد بازارهای معاملاتی مالی به‌ویژه بازار آتی‏های نفت برنت، بیشترین تأثیرگذاری را بر بازار فیزیکی نفت خام دارد. نتایج توابع کنش-واکنش نیز حاکی از آن است که شوک‏های بازارهای مالی اثر متقاوتی بر قیمت نفت خام دارند؛ به‌طوری که شوک بازار مالی آتی‌های نفت خام موجب شوک مثبت بر قیمت نفت خام و شوک حاصل از شاخص قیمت دلار موجب شوک منفی در قیمت نفت می‌شود. به دلیل وابستگی شدید بودجه دولت در ایران به درآمدهای نفتی، نوسانات بازارهای مالی موجب نوسان در بسیاری از شاخص‌های اقتصادی کشور و تأثیر منفی بر امنیت ملی می‏شود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Impact of Fluctuations in Financial Markets on Oil Prices and Iran's Economic Security

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jafari 1
  • Abbas Shakeri 2
  • Teimour Mohammadi 3
3 .
چکیده [English]

Using a vector autoregression model, this study aims to explore the impact of financial markets on crude oil prices and Iran's economic security. The results of analysis of variance indicate that financial transactions markets, particularly the Brent futures market, have the greatest impact on the physical crude oil market. In addition, the results of action-reaction functions suggest that shocks in financial markets have different impacts on crude oil prices, meaning a shock in the Brent futures market creates a positive shock to crude oil prices and a shock resulting from the dollar-price index produces a negative shock to oil prices. Due to the heavy reliance of the Iranian government's budget on oil revenues, fluctuations in financial markets lead to fluctuations in many of the country's economic indexes and negatively affect national security.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crude Oil Futures Market
  • Price Shocks
  • Vector Autoregression
  • Economic security
  • Sustainable Growth
برومند، شهرزاد و همکاران (1387) امنیت اقتصادی در ایران و چند کشور منتخب (مطالعه تطبیقی)، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
بوزان، باری (1378) مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بهبود، داوود، محمدعلی متفکرآزاد و علی رضازاده (1388) اثرات بی ثباتی قیمت نفت بر تولید ناخالص داخلی در ایران، فصلنامه مطالعات‌ اقتصاد انرژی‌، دوره ششم، شماره20.
بهبودی، داود، حسین اصغرپور و نویده محمدلو (1391) نقش کیفیت نهادی بر رابطه وفور منابع طبیعی و رشد اقتصادی: مورد اقتصادهای نفتی، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 62.
پورجوان، عبدالله، ابوالفضل شاه‌آبادی، مجتبی قربان‌نژاد و حسین امیری (1392) تأثیر وفور منابع طبیعی بر عملکرد حکمرانی کشورهای برگزیده‌ نفتی و توسعه یافته: رویکرد پانل GMM، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 16.
درگاهی، حسن (1387) رونق نفتی و چالش‌های توسعه اقتصادی (با تأکید بر ساختار تجارت و کاهش رقابت‌پذیری اقتصاد ایران)، تحقیقات اقتصادی.
درویشی، فرهاد (1389) ابعاد امنیت در اندیشه و آرای امام خمینی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 13، شماره 49.
رجبی، فاطمه (1395) بانک مرکزی، رشد نقدینگی و امنیت اقتصادی، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
رحمانی، تیمور (1380) اقتصاد کلان، انتشارات برادران، جلد اول، چاپ دهم.
رضوی سیدعبدالله، مصطفی سلیمی‏فر، سیدمهدی مصطفوی، مرتضی بکی حسکویی (1393) بررسی تأثیر بازارهای مالی بر رفتارهای قیمت نفت خام سنگین ایران در کوتاه مدت، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 11، شماره 2.
صادقی سیدشمس‌الدین، مسعود اخوان کاظمی و وحید زرافشان (1395) آثار اقتصاد سیاسی متکی بر نفت بر امنیت ملی ایران، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 27.
صارمی، علی (1392) توسعه پایدار در گرو امنیت اقتصادی و سیاسی، روزنامه مردم سالاری، نسخه شماره 3398.
صمدی، سعید، ابوالفضل یحیی‌آبادی و نوشین معلمی (1388)، تحلیل شوک‌های قیمتی نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان در ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هفدهم، شماره 52.
صمدیان، فرزانه (1394) واکاوی علل تأخیر زمانی در اجرای پروژه‌های عمرانی، ماهنامه امنیت اقتصادی، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، شماره 16.
صیادزاده، علی، ایمان فرجام‌نیا، عفیه حجاریان و بهمن طاهری (1392) اثر کسری بودجه بر امنیت اقتصادی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 16، شمار 60.
عزتی، مرتضی و محمدعلی دهقان (1387) امنیت اقتصادی در ایران، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
عطوفی، غلامرضا و حمیدرضا جاویدان داروگر (1395) اهمیت و جایگاه امنیت اقتصادی در توسعه پایدار اقتصادی، ماهنامه پژوهش ملل، دوره اول، شماره 6.
عظیمی‌پور، علیرضا (1379) شاخص‌های امنیت اقتصادی: بررسی موردی اقتصاد ایران در دوره برنامه‌های اول و دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
فرجی، یوسف (1383) پول و ارز و بانکداری، انتشارات نشر بازرگانی.
فریدزاد، علی و پریسا مهاجری (1390) بررسی روابط قیمتی اسپات و آتی نفت خام WTI، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 5.
کاملی، علیرضا (1388)، نحوه معاملات نفت خام در بازار‌های واقعی، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
کشاورزیان، مریم و مهرداد زمانی (1389) اثر سرریز نرخ دلار آمریکا برروی قیمت نفت خام، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 27.
کمیجانی، اکبر و الهه اسدی مهماندوستی (1389) سنجشی از تأثیر شوک‌های نفتی و سیاست‌های پولی بر رشد اقتصادی ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 91.
گسکری، ریحانه، علیرضا اقبالی و حمیدرضا حلافی (1384)، بی‌ثباتی صادرات نفت و رشد اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دانشگاه علامه طباطبایی.
مهدوی عادلی، محمدحسین، اعظم قزلباش و محمد دانش‌نیا (1391)، اثر تغییرات قیمت نفت بر متغیرهای عمده کلان اقتصاد ایران، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال اول، شماره 3.
نجار، زهره (1385)، بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از الگوی VAR، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
 
Arouri, M. & Nguyen, D.K. (2010) Oil prices, Stock Markets and Portfolio Investment: Evidence From Sector Analysis in Europe Over the Last Decade, Energy policy, Vol 38.
El-Anshasy, A, Mohaddes, K & Nugent, J. (2015) Oil, Volatility and Institutions: Cross-Country Evidence from Major Oil Producers, Working Paper Series.
Farzanegan, M. R., & Markwardt, G. (2009) The Effects of Oil Price Shocks on the Iranian Economy, Energy Economics, Vol 31, No1.
Farzanegan, M. R. (2011) Oil Revenue Shocks and Government Spending Behavior in Iran, Energy Economics, 33(6).
Haiqi Li, Hyung-Gun Kim, Sung Y. Park (2015) The Role of Financial Speculation in the Energy Future Markets: A New Time-Varying Coefficient Approach, Economic Modelling, Vol 51.
Hamilton, j. (2009) Causes and Consequences of the Oil Shocks of 2007-2008, National Bureau of Economic Research, NBER Working Paper No. 15002.
Haoyuan Ding, Hyung-Gun Kim, Sung Y. Park (2014) Do Net Positions in the Futures Market Cause Spot Prices of Crude Oil?, Economic Modelling, Vol 41.
Kameli, A. R. (2009) Theory of Crud Pricing, In: N. Hossieni (Ed), Medhanism of Crude Oil Trandings in Physical Markets, Institute for International Energy Studies (IIES).
Kaufmann, R. K. (2011) The Role of Market Fundamentals and Speculation in Recent Price Changes for Crude Oil, Energy Policy, Vol 39, No 1.
Keikha, A., A. Keikha & M. Mehrara (2012) Institutional Quality, Economic Growth and Fluctuations of Oil Prices in Oil Dependent Countries: A Panel Cointegration Approach, Modern Economy, Vol 3.
Yousefi, A., & Wirjanto, T. (2003) Exchange Rate of the U.S. Dollar and the J Curve: the Case of Oil Exporting Countries, Energy Economics, 25.
Jimenez-Rodriguez, Rebeca & Marcelo Sanchez (2004) Oil Price Shocks and Real Growth: Empirical Evidence for Some OECD Countries, European Central Bank.
EIA (Energy Information Administration) (2016), www.EIA.Org.