تأثیر فرهنگ راهبردی بر تصمیم‏ گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1  استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی (نویسنده مسئول)

چکیده

تجربه نشان می‌دهد کشورهایی با جایگاه بین‌المللی مشابه ولی سنت‌های فرهنگی متفاوت، در مقابل رویدادها و تحولات به روش یکسانی تصمیم‏گیری نمی‌کنند. این ناشی از آن است که فرهنگ راهبردی، نظام ارزشی در زمینه تصمیم‌گیری فراهم می‌کند که سیاست خارجی کشورها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. براین‏اساس، در این مقاله تلاش شده است به این سؤال پاسخ داده شود که فرهنگ راهبردی چگونه بر تصمیم‏گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تأثیر می‏گذارد؟ فرضیه نویسندگان مقاله این است که فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی از طریق تعریف هویت ملی ایرانی- اسلامی و نقش‏های ملی خاص، تصمیم‌گیری سیاست خارجی ایران را تحت تأثیر قرار می‏دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impact of Strategic Culture on Foreign Policy Decisions of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Hossein Salimi 1
  • Amin Hejazi 2
1 .
2 .
چکیده [English]

Experience shows that countries with similar international status but different cultural traditions do not make decisions in the same manner as each other in the face of new developments. The reason is strategic culture provides a system of values in the field of decision-making, which affects a country's foreign policy. This article is an attempt to answer how strategic culture influences foreign policy decisions of the Islamic Republic of Iran. The authors assume that the Islamic Republic's strategic culture influences its foreign policy decisions through defining an Iranian-Islamic identity and specific national roles.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic Culture
  • Decision-Making
  • Foreign Policy
  • National Role
  • Identity
ترابی، قاسم (1390) «فرهنگ راهبردی و بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران»، در کتاب فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران، ویراسته محمود عسگری، چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
ترابی، قاسم و علیرضا رضایی (1390) «فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران؛ زمینه‌های ایجابی، شاخص‌های اساسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 54، زمستان 1390، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جانستن، آلاستر آین (1390) «واقعگرایی فرهنگی و استراتژی در چین مائوئیست»، در کتاب فرهنگ امنیت ملی (جلد اول)، هنجارها و هویت در سیاست جهانی، ویراسته پیتر جی کتزنشتاین، ترجمه محمدهادی سمتی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جپرسن، رونالد ال، الکساندر ونت و پیتر جی کتزنشتاین (1390) «هنجارها، هویت و فرهنگ در امنیت ملی»، در کتاب فرهنگ امنیت ملی (جلد اول)، هنجارها و هویت در سیاست جهانی، ویراسته پیتر جی کتزنشتاین، ترجمه محمدهادی سمتی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جعفرزاده، حسین و محسن خلیلی (1392) «نقش‏های ملی و پیدایش قدرت نرم: تحلیل کمّی گفتارها/نوشتارهای مقام معظم رهبری (1388-1368)»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال سوم، شماره 9، پاییز و زمستان 1392، تهران: سازمان بسیج اساتید.
جوادی ارجمند، محمدجواد و ام‌البنین چابکی (1389) «هویت و شاخص‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 1، بهار 1389، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
چرنوف، فرد (1388) نظریه و زبرنظریه در روابط بین الملل، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.
حیدری، شقایق (1393) «فرهنگ راهبردی ایران؛ زمینه‌های تاریخی و بسترهای اجتماعی»، فصلنامه پژوهشنامه دفاع مقدس، شماره 10، تابستان 1393، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
خالوزاده، سعید (1394) حقوق دیپلماتیک و کنسولی، چاپ سوم، تهران: سمت.
خلیلی، محسن و حسین جعفرزاده(1392) «بازنمایی الگوی صدور انقلاب در اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب اسلامی1368 تا 1388)»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 4، پاییز 1392، همدان: دانشگاه همدان.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1386) «گفتمان اصول‌گرایی عدالت‌محور در سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد»، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 5، بهار و تابستان 1386، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388 الف) «منابع ملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، شماره 11، پاییز 1388، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388 ب) «گفتمان عدالت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه معرفت سیاسی، شماره 1، بهار و تابستان 1388، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1393) چرخه گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ از دولت بازرگان تا دولت روحانی، چاپ اول، تهران: مخاطب.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (8/6/1395) «چگونه سیاست خارجی جمهوری اسلامی کارآمد می‌شود؟»، گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.
رسولی ثانی‌آبادی، الهام (1390 الف) «مبانی بیناذهنیتی هویت نظام ج.ا.ا»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 51، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
رسولی ثانی‌آبادی، الهام (1390 ب) هویت و سیاست هسته‌ای در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
ریتبرگر، ولکر (1393) «رهیافت‌های تحلیل سیاست خارجی؛ الهام‌گرفته از نظریه‌های روابط بین‌الملل»، در کتاب مقدمه‌ای بر تحلیل سیاست خارجی، نوشته‌ علیرضا خسروی و مهدی میرمحمدی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
زهرانی، مصطفی و صارم شیراوند (1396) «بررسی تأثیر فرهنگ استراتژیک بر سیاست خارجی فدراسیون روسیه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 97، بهار 1396، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
ستوده، محمد (1380) «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ساختار نظام بین‌الملل»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 16، زمستان 1380، قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).
سلطانی‌نژاد، احمد و محمدحسین جمشیدی و کوثر طوسی (1395) «جهاد اسلامی در روابط بین‌الملل از منظر شیعه امامیه و عدم تناسب آن با خشونت گرایی و تروریسم»، فصلنامه‌ مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 45، تابستان 1395، تهران: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها.
سلیمانی، فاطمه(1390) «تأثیر فرهنگ سیاسی ایرانیان بر فرهنگ راهبردی»، در کتاب فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران، ویراسته محمود عسگری، چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
سلیمانی، رضا (1392) «تبیین‏پذیری رویکرد سیاست خارجی انقلاب اسلامی در پارادایم‏های اصلی روابط بین‏الملل»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 4، پاییز 1392، همدان: دانشگاه همدان.
سلیمی، حسین (1386) «نگرشی سازه‌انگارانه به هویت ملی در ایران»، فصلنامه‌ مطالعات ملی، سال هشتم، شماره 3، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
سلیمی، حسین (1390) «عدم تعارض، بنیاد نگرش اسلامی به روابط بین‌الملل»، فصلنامه‌ روابط خارجی، سال سوم، شماره 3، پاییز 1390، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
طباطبایی، سید محمد و سید امین حجازی (1395) «حفظ هویت اسلامی و امنیت هستی‌شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مقام معظم رهبری»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 34، بهار 1395، تهران: خصوصی.
ظریف، محمدجواد و سید مهدی سجادیه (1393) «صورت‌بندی گفتمان مصلحت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 20، پاییز و زمستان 1393، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
قنبرلو، عبدالله (1391) «فرهنگ راهبردی و دفاع ملی؛ مطالعه موردی جنگ تحمیلی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 57، پاییز 1391، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قهرمانپور، رحمان (1383) «تحلیل تکوین‌گرایانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 23، بهار 1383، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قهرمانی‌نژاد، بهاء‌الدین و شهرام اسفندیار و میثم بلباسی (1394) «بررسی مؤلفه‌های فرهنگ دفاعی در چارچوب فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران (با رویکردی بر دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای)»، فصلنامه پژوهش‌های معاصر انقلاب اسلامی، دوره 1، شماره 2، تابستان 1394، تهران: مرکز مطالعات عالی انقلاب اسلامی دانشگاه تهران.
قوام، عبدالعلی و مهدی جاودانی مقدم (1386) «بررسی سازه‌انگارانه بنیادهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 3، پاییز 1386، تهران: خصوصی.
کاظمی، علی‌اصغر و ابراهیم آقامحمدی (1388) «ساخت‌یابی؛ رهیافتی تلفیقی در بررسی سیاست خارجی ایران»، پژوهشنامه روابط بین‌الملل، شماره 7، پاییز 1388، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
گودرزی، سهیل و احمد سلطانی‏نژاد و مصطفی زهرانی و محسن اسلامی (1396) «بررسی رابطه جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در پرتو فرهنگ راهبردی»، فصلنامه مطالعات روابط بین‏الملل، شماره 39، پاییز 1396، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
گوهری مقدم، ابوذر و عباس ملکی (1381) «تصمیم‏گیری در سیاست خارجی؛ رهیافت تجربی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 20، زمستان 1381، قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).
متقی، ابراهیم و علی آزرمی (1393) «گفتمان سیاست خارجی دهه چهارم انقلاب اسلامی(تعامل‏گرای ضد نظام هژمونیک) از منظر تئوری سازه‏انگاری»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 4، پاییز 1393، همدان: دانشگاه همدان.
متقی، ابراهیم و زهره پوستین‏چی (1390) الگو و روند در سیاست خارجی ایران، چاپ اول، قم: دانشگاه مفید.
مشیرزاده، حمیرا (1383) «سازه‌انگاری به‏عنوان فرانظریه روابط بین‌الملل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 65، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
مصلی‌نژاد، عباس (1393) فرهنگ سیاسی ایران، چاپ پنجم، تهران: فرهنگ صبا.
ملکی، عباس (1382) «فرآیند تصمیم‏گیری در سیاست خارجی ایران»، فصلنامه راهبرد، شماره 27، بهار 1382، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
میتزن، جنیفر(1388) «امنیت هستی شناختی»، در امنیت بین‏الملل، نوشته مایکل شیهان، ترجمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ولی‌پور، سید حسین (1393) «تحول فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس»، فصلنامه پژوهشنامه دفاع مقدس، شماره 10، تابستان 1393، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
هالستی، کی.جی (1373) مبانی تحلیل سیاست بین‏الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم‏سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‏المللی.
هرسیج، حسین و مریم سیدی (1386) «نقش قدرت مدنی در سیاست خارجی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره 22، بهار و تابستان 1386، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
یزدانی، عنایت‏الله و رویا نژادنزدیه (1392).«کاربست دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب اصول و ارزش‏های انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 3، تابستان 1392، همدان: دانشگاه همدان.
Afrasiabi، Kaveh and Abbas Maleki (2003) Iran’s Foreign Policy After 11 September, The Brown Journal of World Affairs, Winter/Spring 2003 – Volume IX, Issue 2.
Balamir, Bezen (2007) Does “Strategic Culture” Matter? Old Europe, New Europe And The Transatlantic Security، Perceptions, Summer-Autumn 2007.
Biava Alessia, Margriet Drent And Graeme P. Herd (2011) Characterizing The European Union’s Strategic Culture: An Analytical Framework, Journal of Common Market Studies, Blackwell Publishing Ltd.
Cain, Anthony (2002) Iran’s Strategic Culture and Weapons of Mass Destruction, Air War College Maxwell Paper, No. 26, Alabama, Maxwell Air Force Base.
Cook-Huffman, Celia (2009) »The Role of Identity in Conflict،« Handbook of Conflict Analysis and Resolution، Edited by Dennis J. D. Sandole, Sean Byrne, Ingrid Sandole-Staroste and Jessica Senehi، First published 2009، Routledge.
Dehghani Firouzabadi, S. J. (2008) Emancipating Foreign Policy: Critical Theory and Islamic Republic of Iran's Foreign Policy, The Iranian Journal of International Affairs, Vol. XX, No.3.
Dehshiri, M. R. & M.R. Majidi (2009) Iran’s Foreign Policy in Post-Revolution Era: A Holistic Approach, The Iranian Journal of International Affairs, Vol. XXI, No.1-2.
DeGroot، Mikaela and others (2008) Deconstructing Iranian Speech: A Strategic Culture Analysis، Workshop in Public Affairs, International Issues Public Affairs، 12 May 2008.
Duncombe، Constance (2016) Representation, recognition and foreign policy in the Iran–US relationship، European Journal of International Relations, 2016, Vol. 22(3) 622 –645.
Eisenstadt، Michael (2001) The Armed Forces of the Islamic Republic of Iran: An Assessment، Middle East Review of International Affairs Journal, Vol. 5, No. 1 (March 2001).
Eisenstadt, Michael (2015) “The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran: Operational and Policy Implications”, Middle East Studies, Marine Corps University, August, No.1.
 Feng, Huiyun (2007) Chinese Straegic Culture And Foreign Policy Decision-Making: Confucianism, leadership and war, New York: Routledge.
Giles ،Gregory F. (2003) The Crucible of Radical Islam: Iran’s Leaders and Strategic Culture، Know Thy Enemy: Profiles of Adversary Leaders and Their Strategic Cultures, Editors Barry R. Schneider and Jerrold M. Post، July 2003.
 Gray, Colin S. (2006) Out of the Wilderness: Prime Time For Strategic Culture, Comparative Strategic Cultures Curriculum, october 2006.
Haesebrouck, Tim (2016) ‘Explaining the Member States’ Varying Military Engagements: the Potential of a Strategic Culture Perspective’, Journal of Contemporary European Research, 12 (3), 774 - 781.
Haji-Yousefi، Amir M. (2010) Iran's Foreign Policy during Ahmadinejad: From Confrontation to Accommodation، Alternatives: Turkish Journal of International Relations, Vol. 9, No. 2, Summer 2010.
Knepper, Jennifer (2008) Nuclear Weapons and Iranian Strategic Culture, Comparative Strategy, Vol. 27, No. 5.
 Lantis, Jeffrey S. (2009) Strategic Culture and Tailored Deterrence: Bridging the Gap between Theory and Practice, Contemporary Security Policy, December 2009.
 Lebow, Richard Ned (2008) A Cultural Theory of Internatinal Relation, New York: Cambridge.
Lauterbach، Toby (2011) Constructivism, Strategic Culture, and the Iraq War, ASPJ Africa & Francophonie - 4th Quarter 2011.
McInnis، J. Matthew (2015) Iran’s Strategic Thinking Origins and Evolution، American Enterprise Institute, May 2015.
Meyer, Christoph O.(2004) Theorising European Strategic Culture Between Convergence And The Persistence of National Diversity, Cepsworking Document, NO. 204، June 2004.
Mohammad Nia, Mahdi (2010) ‘Understanding Iran’s Foreign Policy: An Application of Holistic Constructivism, Alternatives, Turkish Journal of International Relations, Vol. 9, No. 1, Spring 2010.
 Mohammad Nia, Mahdi (2011) ‘A Holistic Constructivist Approach to Iran's Foreign Policy, International Journal of Business and Social Science, Vol. 2 No. 4; March 2011.
Mohammad Nia، Mahdi (2012) Discourse and Identity in Iran’s Foreign Policy، Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 3, No. 3, Fall 2012: 29-64.
Moore, Russell (1998) Strategic Culture--How It Affects Strategic "Outputs", U.S. Marine Corps.
Neumann, Iver B. & Henrikki Heikka (2005) ‘Grand Strategy, Strategic Culture, Practice: The Social Roots of Nordic Defence’ Cooperation and Conflict, Journal of the Nordic International Studies Association, Vol. 40(1): 5–23.
Piet, Rémi and Licínia Simão (2016) Security in Shared Neighbourhoods Foreign Policy of Russia, Turkey and the EU, London, Palgrave Macmillan.
Rahigh-Aghsan, Ali and Peter Viggo Jakobsen (2010) The Rise of Iran: How Durable, How Dangerous?، Middle East Journal, Volume 64, NO. 4, Autumn 2010.
Rasmussen, Mikkel Vedby (2005) ‘What’s the Use of It?’: Danish Strategic Culture and the Utility of Armed Forc,Cooperation and Conflict:Journal of the Nordic International Studies Association Vol.40(1):67–89.
Rosa, Paolo (2014) ‘The accommodationist state: Strategic culture and Italy’s military behaviour, International Relations, 2014, Vol. 28(1) 88–115.
Siddiqi, Hedayatullah (2016) ‘Jihad and Madrasas Strategic Actors and Policy Domains in Islamic States: Analysis of the Strategic Cultures and Security Policies of Afghanistan and Pakistan, Doctoral Dissertation, Graduate School for International Development and Cooperation, Hiroshima University, March 2016.
Stanley ،Willis (2006) The Strategic CUulture of The Islamic Republic of Iran، Advanced Systems and Concepts Office، 31 October 2006.
Strain ،Frederick R. (1996) Discerning Iran’s Nuclear Strategy: An Examination of Motivations, Strategic Culture, and Rationality, A Research Report Submitted To The Faculty In Fulfillment Of The Curriculum Requirement, 15 April 1996.
Zarif, Mohammad Javad (2014) What Iran Really Wants: Iranian Foreign Policy in the Rouhani Era، Foreign Affairs، May/June 2014.