دولت رانتیر و پروژه تأمین امنیت ملی

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر

چکیده

پرسش اصلی مؤلف در این نوشتار آن است که "در صورت شکل‏ گیری دولت های رانتیر، آیا چنین ساختی قادر به پرورش نیروهای اجماعی بدیل و انتقال مسالمت ‏آمیز قدرت خواهد بود یا خیر؟" نظر به منفی بودن پاسخ پرسش فوق، مؤلف به تحلیل عملکرد دولت رانتیر در ایران پرداخته و چنین نتیجه گرفته است که، بی ‏توجهی به مقوله مهم "عدالت اجتماعی" و همچنین عدم پاسخ‏ گویی دولت به نیازمندی های ملت، ریشه در خصلت رانتیر بودن دولت در ایران داشته، که نمود بارز آن را می‏ توان در دوره پهلوی مشاهده کرد.مجموع دو ملاحظه فوق، به اولویت یافتن مقوله امنیت نزد دولت های حاکم منجر شده و اینکه گردش قدرت معمولا با حوادث ناخوشایندی همراه بوده که تماما حکایت از آسیب ‏پذیری امنیت در ساختار دولت های رانتیر دارد.نویسنده در پایان ضمن تأیید فرضیه فرد به ارایه راهکارهایی جهت تقویت ضریب امنیتی کشور می‏ پردازد که عمدتا ناظر بر فاصله گرفتن از الگوی "دولت رانتیر" می‏ باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

دولت رانتیر و پروژه تأمین امنیت ملی

نویسنده [English]

  • ghadir nasri meshkini
(1) لاور، رابرت.اچ، دیدگاههای دگوگونی اجتماعی، کاووس سیدامامی، تهران، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، 1373،
ص 155.
(2) همان.
(3) در مورد تأثیر بستر اجتماعی بر روی ساختار دولت رانتیر نک:
 چاندوک، نیرا، جامعه مدنی و دولت: کاوش‏هایی در نظریه سیاسی، فریدون فاطمی و وحید بزرگی، تهران، نشر
مرکز، 1377، صص 62-63.
(4) حیدری، احمد، "عدم تقارن اطلاعات منبع رانت"، فصلنامه راهبرد، شماره 4، پاییز 1374، صص 43-44.
(5) حاجی یوسفی، امیرمحمد، "رانت، دولت رانتیریسم؛ یک بررسی مفهومی"، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی،
شماره 126-125بهمن و اسفند 1376، ص 152.
(6) آسوف، گیدو، "رانت جویی؛ مفهومی نو در نظریه اقتصادی سیاسی و بحث نظریه توسعه"، گزیده مسایل اقتصادی
- اجتماعی، شماره 103-102مرداد 1369صص 22-23.
(7)حاجی یوسفی، امیرمحمد، پیشین، ص 153.
(8) حاجی یوسفی، امیرمحمد، "استقلال نسبی دولت یا جامعه مدنی در جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه مطالعات
راهبردی، شماره دوم زمستان 1377، ص 92.
(9) (ماهنامه اقتصادی - مالی بین‏المللی) اقتصاد ایرن، سال اول، شماره نهم، شهریور - مهر 1378، صص 16-15.
(10) حاجی‏یوسفی، امیرمحمد، "استقلال نسبی دولت یا جامعه مدنی در جمهوری اسلامی ایرن" پیشین، ص 80.
(11) Pierre Terzian, OPEC: The Inside Story, London, Zed Bookes Ltd, 1985, p. 10.
(12) اقتصاد ایران، سال اول، شماره نهم، شهریور - مهر 1378، ص .16
(13) عظیمی، حسین، ایران امروز در آینه مباحث توسعه، تهران، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1378، ص 109.
(14) کریستال، جیل، نفت و سیاست در خلیج فارس؛ حکومتگران و بازرگانان در کویت و قطر، ناهید سلامی و شاپور
جورکش، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ص 280.
(15) بشیریه، حسین، جامعه‏شناسی سیاسی، تهران، نشر نی، ص 157.
(16) همان، ص 157.
(17) نصری، قدیر، مفهوم‏بندی دولت در منطقه خاورمیانه؛ آسیب‏پذیریها و بدیلها، (پایان‏نامه کارشناسی ارشد)،
دانشگاه شهید بهشتی 1376، ص .86
(18) بشیریه، حسین، پیشین.
(19) ولی‏پور، زرومی، سیدحسین، "گفتمانهای امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، از پیروزی انقلاب تا اتمام دوره
ریاست جمهوری آقای رفسنجانی"، فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش شماره دوم، تابستان 1377، 78-62.همچنین
رجوع کنید به مقاله:
 - محمدرضا تاجیک و سعید حجاریان، در: مجموعه مقالات توسعه و امنیت عمومی، تهران، وزارت کشور، 1376.
(20) Bahgat, Gawdat, "Oil Security in the New Millennium: Geo - Economy vs.Geo -
Strategy", Strategic Review, Fall 1998, P.22.
(21) کاتوزیان، همایون (محمدعلی)، نه مقاله در جامعه‏شناسی تاریخی ایران، نفت و توسعه اقتصادی، علیرضا طیب،
تهران، نشر مرکز، 1377، صص 134-133.
(22) در خصوص قدرت‏یابی دولت و تضعیف جامعه رجوع کنید به:
 - Migdal, Joel, Strong Societies and Weak States, State-Society Relations and the
StateCapabilities in the Third World, New Jersy, Princeton University Press, 1988.
(23) Skocpol, Theda, "Rentier State and Shia Islamic in the Iranian Revolution",
Theory andSociety, (1982).Vol 2.No.3.
(24) اقتصاد ایران، پیشین، ص 8.
(25) حاجی‏یوسفی، امیرمحمد، "رانت، دولت رانتیر و رانتیریسم، پیشین، ص 154.
(26) نصری، قدیر، پیشین، ص 95.
(27) سریع‏ القلم، محمود، "نظام بین ‏الملل و توسعه‏ یافتگی جهان اسلام" در: مجموعه مقالات همایش اسلام و توسعه،
تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1376ص، 426.