تحولات ‏دین‏داری و بعد اجتماعی امنیت ملی در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه علوم انتظامی امین

چکیده

شناخت و تحلیل از تحولات ‏دین‏داری در جامعه ایرانی، علاوه بر اینکه شاخصی از تحولات فرهنگی و اجتماعی است، فهم عمیق‌تر و تبیین روند تغییرات در حوزه‏ های دیگر، از جمله وجه اجتماعی امنیت، چه در سطح امنیت عمومی و چه در سطح امنیت ملی را میسر می ‏سازد. این پژوهش در پی آن است تا با مطالعه روند تحولات ‏شاخص ‏های ‏دین‏داری در ابعاد و ‏مؤلفه ‏های مهم آن، به تحلیل نسبت این تحولات در جامعه امروزینِ ایران با بعدِ اجتماعی امنیت ملی بپردازد. بر این اساس، یافته‌های به ‏دست ‏آمده در پیمایش‌های ملی انجام ‏شده، به ویژه طی بیش از چهار دهه استقرار نظام جمهوری اسلامی، مورد مطالعه و تحلیل روند قرار گرفته است. یافته‌ها نشان داده که تغییرات در ‏دین‏داری مردم ایران و همچنین نگرش آنها به دین، ‏مؤسسات دینی و رویه‌های رسمی در حکمرانی دینی، به سوی نزول جایگاه، اهمیت و نقش نهاد دین در جامعه در حرکت است. بر مبنای نتایج به ‏دست ‏آمده و فرازوفرودهای ‏شاخص ‏های مختلف ‏دین‏داری، پیشنهادهای راهبردی برای سیاستگذاری مطلوب و اصلاح روندهای موجود ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


اسدی، علی (1353)، گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران، گزارشی از یک نظرخواهی ملی، مرکز سنجش افکار و تحقیقات اجتماعی سازمان رادیو و تلویزیون.
جوادی یگانه، محمدرضا (1394)، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج سوم)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خدایاری فرد، محمد (1388)، آماده‌سازی مقیاس ‏دین‏داری و ارزیابی سطوح ‏دین‏داری اقشار مختلف ایرانیان، دانشگاه تهران.
رضایی، عبدالعلی (1379)، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج اول)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سراج زاده، سیدحسین و محمدرضا پویافر (1386)، مقایسه تجربی سنجه‌های ‏دین‏داری در ایران: دلالتهای روش‌شناسانه کاربرد سه سنجه در یک جمعیت، سال هشتم، شماره چهارم، زمستان 1386، مجله جامعه‌شناسی ایران
سراج زاده، سیدحسین و محمدرضا پویافر (1391)، مطالعه‌ عرفی‌شدن در میان ایرانیان مسلمان؛ مقایسه بین نسلی در تهران بزرگ، سال چهارم، شماره چهارم.
شجاعی زند، علیرضا (1384)، مدلی برای سنجش ‏دین‏داری در ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شماره 1
طالبان، محمدرضا (1379)، بررسی تجربی ‏دین‏داری نوجوانان کشور، طرح پژوهش، معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش.
طالبان، محمدرضا (1388)، پیمایش ملی تدّین اسلامی ایرانیان، جهاد دانشگاهی (ایسپا)
فاضلی، محمد (1384)، پیمایش فرهنگ سیاسی ایرانیان، جهاد دانشگاهی (ایسپا)
کاظمی، عباس و مهدی فرجی، (1390)، ‏دین‏داری ایرانیان (موج نخست)
گودرزی، محسن (1381)، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، (موج دوم)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محسنی، منوچهر (1374)، آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران، (موج اول)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، (1388)، ‏دین‏داری در ایران
مرکز پژوهش‌های مجلس (1397) عوامل موثر بر اجرایی شدن سیاستهای حجاب و راهکارهای آن، گزارش تحقیق.
http://rc.majlis.ir/fa/report/show/106721
Serajzadeh, Seddyed Hossein (1998), Muslims Religiosity & Delinquency: An Examination of Iranian Youth, PhD. Dissertation, Essex University.