گفتمان «هویت‏ مبنا»؛ مبنای حکم‏رانی امنیتی خوب در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی

چکیده

پرسش اصلی مقاله این است که گفتمان مبنایی خوب و متناسب حکم‏رانی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران که با کمترین هزینه، پارادوکس و پیامد نامطلوب می ‏تواند امنیت را در این سیستم برقرار کند، کدام است؟ نویسنده در پاسخ، بر آن است که از میان چهار گفتمان «هویت‏ مبنا»، «پیشرفت‏ مبنا»، «قدرت‏ مبنا» و «امنیت ‏مبنا»، گفتمان مبنایی و محوری مناسب برای جمهوری اسلامی ایران، گفتمان «هویت‏ مبنا» یا هویت‏ پایه است. این فرضیه یا گزاره محوری مقاله بدین معناست که تعقیب پیشرفت، تجهیز به قدرت و امنیتی‏ ساختن، تنها در پرتو تکوین هویت و هویت ‏باوری است که می‏ تواند بیشینه امنیت را در جمهوری اسلامی ایران با کمینه هزینه، پارادوکس و پیامد نامطلوب به ارمغان آورد و البته این مهم در گرو آن است که هویت به نحو اولی برگرفته شود نه به نحو ثانوی، یعنی هویت در خدمت قدرت، امنیت و پیشرفت نباشد و بر آن‏ها اولویت یابد. در این برداشت، دوری از آرمان‏ های انقلاب اسلامی ایران یا به تعبیری، سکولارشدن به همین معناست، یعنی وضعیتی که در آن، هویت در خدمت قدرت، امنیت و پیشرفت قرار گیرد یا به لحاظ اهمیت، شأن و منزلتی ثانوی پیدا کند. در این صورت است که حتی امنیت نیز وضعیتی شکننده و متزلزل خواهد داشت و پایدار نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها


اندرسون، پری (۱۳۹۹)، معادلات و تناقضات آنتونیو گرامشی، ترجمه شاپور اعتماد، تهران: نیلوفر.
افتخاری، اصغر (۱۳۸۵)، کالبدشکافی تهدید، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد.
بشیریه، حسین (۱۳۹۹)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر، چ دوازدهم.
بوزان، باری (۱۴۰۰)، مردم، دولت‏ها و هراس، ترجمه محمدعلی قاسمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تاجیک، محمدرضا (۱۳۷۹)، جامعه امن در گفتمان خاتمی، تهران: نی.
چلبی، مسعود (۱۳۹۵)، جامعه‏شناسی نظم، تهران: نشر نی، چ هشتم.
رشیدیان، عبدالکریم (۱۳۹۴)، فرهنگ پسامدرن، تهران: نی، چ دوم.
روزکرانس، ریچارد (۱۳۹۹)، «اقتصاد و امنیت ملی: روند تکاملی»، در رویکردهای جدید در مطالعات امنیتی، ج اول، چ چهارم، ترجمه محمد علی متقی‌نژاد، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سیف‏زاده، سیدحسین (۱۳۸۲)، مبانی و مدل‏های تصمیم‏گیری در سیاست خارجی، تهران: وزارت امور خارجه.
فرکلاف، نورمن (۱۳۹۹)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه روح الله قاسمی، تهران: اندیشه احسان، چ دوم.
کمیسیون امنیت ملی آمریکا (۱۳۸۵)، استراتژی امنیت ملی آمریکا در قرن ۲۱، جلال دهمشگی، بابک فرهنگی و ابوالقاسم راه‏چمنی، تهران: مؤسسه فرهنگی، مطالعاتی و تحقیقات بین‏المللی ابرار معاصر تهران، چ سوم.
میلز، سارا (۱۳۹۹)، میشل فوکو، ترجمه داریوش نوری، تهران: مرکز، چ پنجم.
والت، استفان (۱۳۹۹)، «انقلاب و جنگ» در جک گلدستون، مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‏ها، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر، چ چهارم.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (۱۴۰۰)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نی، چ دهم.
هانتینگتون، ساموئل (۱۴۰۰)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علم، چ هفتم.