دوگانگی گفتمانی و تأثیر آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین ‏الملل دانشگاه تربیت مدرس

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

3 عضو هیئت علمی گروه روابط بین ‏الملل دانشگاه تربیت مدرس (نویسنده مسئول)

4 عضو هیئت علمی گروه روابط بین ‏الملل دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

این پژوهش با تمرکز بر دال امنیت، نشان می‏ دهد که در جمهوری اسلامی ایران، همواره اختلافی بین دو گفتمان «ضدهژمونیک» و «تعامل گرا» بر سر فهم این دال جریان داشته است. این اختلاف می ‏تواند در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به رویکرد واحد پویایی با دو بُعد مکمل یا به رویکرد خودمتناقضی با دو بُعد خنثی‏ کننده بینجامد. از منظر این مقاله، رسیدن به رویکرد پویای دوبُعدی در سیاست خارجی، پیش از هر چیز مستلزم ساخت گفتمان سیاسی نو است که با تمرکز بر هویت، هر دو وجه «ضدهژمونیک» و «تعامل‏ گرا» را بی‏آنکه متناقض به نظر آیند، در مفصل‏ بندی نوین زبانی قرار دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploring the Signification of "security" in Islamic Republic of Iran Foreign Policy

نویسندگان [English]

  • Hojr Ardestani 1
  • Mohammadreza Tajik 2
  • Masoud Mousavi Shafaee 3
  • Mohsen Eslami 4
1 ..
2 ...
3 ...
4 ...
چکیده [English]

The IRI Foreign policy usually assumed as an apparent and coherent concept. This paper will show that IRI foreign policy is a floating signifier and always there have been serious discursive conflicts about its signification. By focusing on signification of "security" in opponent discourses in IRI foreign policy, present article will show that during IRI, there have been a fundamental contradict between two main discourses, i.e. cooperative and counter-hegemonic discourses. In fact, their articulations of security are absolutely different from each other, especially in relation to international order. The first one that was embodied in fifth and sixth states after Iran-Iraq war (then in seventh and eighth and after an interruption, in eleventh states, in updated versions) regarded international economic and political cooperation as a main way to security. In contrast, the opposite discourse that is mainly embodied in ninth and tenth states, under the presidency of Dr Mahmoud Ahmadinejad, considered resistance against international order, the real way to security. Precisely Speaking, these two opposite significations of security can't be reconciled in one signifier at the same time. So, the signifier took opposite meanings periodically.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign policy
  • Islamic Republic of Iran
  • security
  • discourse
  • counterhegemony
احمدی نژاد، محمود (1386) تجلی هویت ایرانی در نیویورک، تهران: مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری.
احمدی‏نژاد، محمود (31 فروردین 1388) متن کامل سخنرانی در اجلاس دوربان 2، ایسنا، خبرگزاری ایسنا.
اقایی، داوود (1386) اتحادیه اروپا و سیاست خارجی ایران، انتشارات سرای عدالت.
برزین‏، سعید (1374) «جناح‏ بندی‏ سیاسی‏ در نظام‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏«، ایران‏ فردا، سال‏ سوم‏ شماره‏ 17.
تاجیک، محمد رضا (1383) فرهنگ گفتمان، سیاست خارجی عرصه‏ی فقدان تصمیم و تدبیر؟، نشر فرهنگ گفتمان، چاپ اول.
جهانبگلو، رامین (1378) «اول گفت و گو با خود، بعد با دیگران»، گزارش گفت‏وگو، شماره26.
خاتمی، محمد (1377، 28 اردیبهشت) سخنرانی در سمینار ائمه جمعه و جماعات کشور، همشهری.
دهقانی فیروزآبادی، جلال و نوری، وحید (1391) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول‏گرایی، دانشگاه امام صادق.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1384) تحوّل گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مؤسسه ایران.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و  مهدی عطائی (1393) «گفتمان هسته ای دولت یازدهم»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره 1 (پیاپی 63).
رحیمی، علیرضا (1393) «گفتمان امنیتی دولت‏های نهم و دهم به مثابه گفتمان قبض و بسط انقلابی جدید»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره 4 (پیاپی 66).
رحیمی، حمیدرضا و ابوالفضل دلاوری (1398) «فراتحلیل پژوهش‏های سیاسی مبتنی بر رهیافت گفتمانی در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و دوم، شماره 2 (پیاپی 84)
رسولی ثانی‏آبادی، الهام (1390) «هویت انقلابی اسلامی نظام جمهوری اسلامی ایران در گفتمان‏های مختلف سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و پنجم ، شماره 1.
رضائی، علیرضا (1392) «سیاست خارجی دولت حسن روحانی، تعامل سازنده در چارچوب دولت توسعه‏گرا»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‏المللی، شماره پانزدهم.
روحانی، حسن (1390) امنیت ملی و دیپلماسی هسته‏ای، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتزیک، چاپ چهارم.
سریع القلم، محمود (1379) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: بازبینی نظریه و پارادایم ائتلاف، نشر مرکز تحقیقات استراتژیک.
سلیمانی، رضا (1388) سیاست خارجی دولت خاتمی: دیپلماسی تنش‏زایی و گفتگوی تمدنها (1376-1384)، نشر کویر.
سمیعی اصفهانی، علیرضا (1386) «دولت مطلقه مدرن و نوسازی اقتصادی اداری در ایران(1304-1376)»، در: رسول افضلی، دولت مدرن در ایران، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
شادلو، عباس (1381) تکثرگرایی در جریان اسلامی، نشر وزراء.
علیزاده، حسین و رضـوی، سـبحان (1380) گلبانگ سربلندی؛ 2001 سخن و نکته از اندیشه‏های سید محمد‏ خاتمی‏، روزنامه سلام، چاپ اول.
قبادزاده، ناصر (1381) روایتی آسیب‏شناختی از گسست نظام و مردم در دهه دوم انقلاب، فرهنگ گفتمان.
کریمی فرد، حسین(1392) «جایگاه سازمان‏های بین المللی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سازمان‏های بین‏المللی، سال اول، شماره چهارم.
کسرایی، محمدسالار و علی پوزش شیرازی (1388) «نظریه گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده های سیاسی»، فصلنامه سیاست، دوره  39، شماره  3.
متقی، ابراهیم و علی آزرمی (۱۳۹۳) «گفتمان سیاست خارجی دهه‏ی چهارم انقلاب اسلامی از منظر تئوری سازه‏انگاری»، پژوهشنامه‏ انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره ۱۲.
محمدی، منوچهر( 1388) انقلاب اسلامی؛ زمینه‏ها و پیامدها، دفتر نشر معارف.
مقدمی، محمد تقی(1390) «نظریه تحلیل گفتمانی لاکلائو و موفه و نقد آن»، فصلنامه معرفت فرهنگی و اجتماعی، سال دوم، شماره 2.
میرمحمدی، مهدی (1394) «نسل‏ها، گفتمان‏ها و امنیت: چارچوبی فرهنگی برای امنیت در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 18، شماره 68.
نادری، محمود (1394) «سیاست خارجی ایران در دوره اصلاحات نسبت به اتحادیه اروپا از منظر سازه‏انگاری»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‏شدن، سال ششم، شماره 16( پیاپی 19).
نش، کیت (1382) جامعه‏شناسی سیاسی معاصر: جهانی‏شدن، سیاست، قدرت، ترجمه محمد تقی دلفروز، نشر کویر.
نیلی، مسعود (1376) اقتصاد ایران، موسسه عالی پژوهش و برنامه‏ریزی اقتصادی.
هیل، کریستوفر (1387) ماهیت متحول سیاست خارجی، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
یزدی، ابراهیم (1376) سه جمهوری، جامعه ایرانیان.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیس (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه: هادی جلیلی، چاپ چهارم، نشر نی.
Barrett, M (1991) Ideology, Politics, Hegemony: from Gramsci to Laclau and Mouffe, in Barrett, The Politics of Truth, from Marx to Foucault, Cambridge: polity press
Deluca, Kevin (1999) Articulation Theory: A Discursive Grounding for Rhetorical Practice, Philosophy & Rhetoric, Vol. 32, No. 4.
Laclau, E & Muffe, C (1985) Hegemony and Socialist Strategy: towards a radical democratic politics, London and New York: Verso.
Li, Rex (2009) A Rising China and Security in East Asia, London: Routledge.
Pour-Ahmadi, Hossein and Mohseni, Sajad (2012), The Obama and Securitization of Iran's Nuclear Energy Program, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 3, No. 2.
Rear D&jones A. (2013) Discursive Struggle and Contested Signifiers in the Arenas of Education Policy and Work Skills in Japan, Critical Policy Studies, Vol. 7, No. 4.
Tahmed, Hashim (1995) The Crises of Iranian State, London: Oxford university press.
Takeyh, Ray (2009) Guardians of the Revolution, NY: Oxford University Press.