شاکله ‏بندی مفهوم امنیت در دوره ‏های باستان، میانه و معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی

چکیده

شاکله بندی مفهوم امنیت در ایران، به بدیهی ‏ترین وجه ممکن در عصر مشروطه اگر نگوییم آغاز شده، دست‏کم باید گفت اوج گرفته و با دامنه و شدت گسترده ای در تحولات تاریخی- سیاسی این سرزمین تطور پیدا کرده؛ به ‏گونه ای که در دهه پنجم انقلاب اسلامی، ادراکی عمیق تر و جامع ‏تر از آن در قالب حکمرانی امنیتی، بستر مطالعه پژوهش‏گران قرار گرفته است. با این حال، عقبه مفهوم امنیت را می ‏توان در ادوار قدیمی تر که این اصطلاح در کلام و اندیشه، پدیده اای ناشناخته و ناآشنا -البته با محک مدرن آن است- نیز جستجو کرد. مفهوم امنیت در این چارچوب، در معنای ساده نظم، ثبات و برحذربودن از تشویش و خطر نشأت گرفته از دستگاه حاکمان، خود را نشان داده است. به سامان کردن رابطه دولت یا حکومت با رعیت یا به تعبیر پسامشروطه ای ملت، با غایت گسترش قدرت شاه و تداوم سلطنت مقتدرانه وی، نقطه عطف مهمی در تفکر شناختی امنیت در منظومه فکری ایرانیان بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formation of the concept of security in courses Ancient, Middle and Contemporary Iran

نویسنده [English]

  • Vahideh Ahmadi
..
چکیده [English]

Formation of the concept of security in Iran, in the most obvious way possible in the constitutionalism era, if not started, at least must be said to have peaked and evolved with a wide range and intensity in the historical-political developments of this land; In a way that in the fifth decade of the Islamic Revolution, a deeper and more comprehensive understanding of it in the form of security governance has been the basis for scholars to study. However, the concept of security can be traced back to ancient times, when the term was an unknown and unfamiliar phenomenon in theology. The concept of security in this context, in its simple sense, means, order, stability, caution from anxiety and danger emanating from the ruling apparatus. Organizing the relationship between the state or government and the subjects (citizens), or in the post-constitutionalism -the nation- with the aim of expanding the power of the Shah and the continuation of his powerful monarchy, has been an important turning point in the cognitive thinking of security in the Iranian intellectual system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • security
  • constitutionalism
  • monarchy
  • security governance
  • subjects
  • nation
احمدوند، شجاع(1389) درآمدی بر نظریه شاهنشاهی ایران باستان (بر مبنای شاهنامه فردوسی)، فصلنامه رهیافت‏های سیاسی و بین‏المللی، شماره 23.
ازغندی، علیرضا، حمدالله اکوانی(1391) مسائل اساسی اندیشه سیاسی در نامه تنسر، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 8، شماره 18.
اسلامی، روح‏الله(1399) حکومت‏مندی مطلوب در اندیشه سیاسی ایران‏شهری، ویراسته فرزاد پورسعید، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
اسلامی، روح‏الله، حسین محسنی(تابستان 1399) نظارت در اندیشه سیاسی خواجه نظام‏الملک طوسی، جامعه‏شناسی سیاسی ایران، سال سوم، شماره 2.
امیدسالار، محمود(1373) مفهوم عدالت در اندیشه خواجه نظام‏الملک، مجله ایران‏شناسی، سال ششم، شماره 1.
بهزادی، مرضیه(تابستان 1395) اندیشه‏های سیاسی خواجه نظام‏الملک طوسی، فصلنامه جندی شاپور، سال دوم، شماره 6.
جلیلیان، شهرام(تابستان 1395) چند نکته تازه درباره تاریخ‏گذاری نامه تنسر به گشنسب، فصلنامه تاریخ فرهنگی، شماره 28.
جوانپور هروی، عزیز(1386) مبانی مدیریت سیاسی در اندیشه خواجه نظام‏الملک طوسی، علوم مدیریت، سال اول، شماره 3.
جهانگیری، علی،گارینه کشیشیان سیرکی، سید علمی مرتضویان فارسانی، حسن آب‏نیکی(1398)، نظم کیهانی و نسبت آن با عدالت در اندیشۀ سیاسی ساسانیان؛ مطالعۀ موردی نامۀ تنسر، دو فصلنامه جستارهای تاریخی، سال دهم، شماره اول.
حجتی نجف‏آبادی، شهناز(بهار و تابستان 1398) تحلیلی بر نگاه دوگانه و متناقض منابع عصر ساسانی درباره اشکانیان (روایات ملی و تواریخ اسلامی)، پژوهش‏های علوم تاریخی، سال 11، شماره 1.
حسینیان، روح‏الله(23/05/1398) مروری بر آرا و اندیشه‌های میرزای نائینی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خلعتبری، اللهیار، نیره دلیر(1388) اندیشه ایرانشهری و خواجه نظام‏الملک، مطالعات تاریخ فرهنگی، سال اول، شماره 2.
دیلم صالحی، بهروز(1383) آموزه هماهنگی جامعه با نظام هستی در اندیشه سیاسی، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 199 و 200.
خواجه نظام‏ الملک طوسی (1344) سیاست‏نامه، به تصحیح محمد قزوینی، کتابفروشی زوار، چاپ دوم
رجایی ، فرهنگ (1373) معرکه جهانبینی‏ها در خردورزی سیاسی و هویت ما ایرانیان، نشر احیاء کتاب.
رضایی راد، محمد (1379) مبانی اندیشه سیاسی در خرد مزدایی، تهران، انتشارات طرح نو.
رهبر، عباسعلی، احمد زارع، محسن سلگی(1391) تحلیل گفتمانی نامه تنسر: درآمدی بر اندیشه سیاسی عصر ساسانی، دو فصلنامه دانش سیاسی، سال هشتم، شماره دوم، پیاپی 16.
زیباکلام، صادق(1374) ما چگونه ما شدیم، انتشارات روزنه.
فکری، کتایون(1388) وظایف دین‏مردان در ایران باستان، پژوهش‏های تاریخی، دوره یک، شماره یک.
فیرحی، داوود(1390) فقه و سیاست در ایران معاصر، نشر نی.
فیرحی، داوود(1394) آستانه تجدد در شرح تنبیه الامه و تنزیه المله، نشر نی.
قادری، حاتم، تقی رستم‏وندی(1385) اندیشه ایرانشهری (مختصات و مؤلفه‏های مفهومی)، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، سال شانزدهم، شماره 59.
قاسمی، محمد علی(1385) نسبت انسان‏شناسی و اعتماد سیاسی در اندرزنامه‏های ایرانی: بررسی تطبیقی نامه تنسر و سیاست‏نامه، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
قاسمی، محمد علی(1386) قدرت و امنیت در سنت سیاست‏نامه‏نویسی: مطالعه سیرالملوک خواجه نظام‏الملک، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره دوم.
قدیمی قیداری، عباس، علی قانعی زوارق(1396) دگراندیشی در سیاست‏نامه، تحلیل گفتمان برخورد با مخالف در اندیشه خواجه نظام‏الملک، اندیشه سیاسی در اسلام، دوره 4، شماره 13.
کاوندی کاتب، ابوالفضل، محمد حافظ‏نیا، حاتم قادری، غلامحسین غلامحسین‏زاده(تابستان 1398) بررسی تحلیلی اندرزنامه‏های سیاسی، فصلنامه پژوهش‏های ادبیات تطبیقی، دوره 7، شماره 2.
مینوی، مجتبی (1354) نامه تنسر به گشنسب، تهران: دنیای کتاب
نائینی، محمد حسین(1378) تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت در دیدگاه اسلام، به اهتمام محمود طالقانی، شرکت سهامی انتشار.
نجمی، ناصر(1374) عباس میرزا، انتشارات علمی، تهران.
نواب طهرانی، میرزا مهدی(1376) دستورالاعقاب (رساله انتقادی و سیاسی از اوایل عصر قاجار)، به اهتمام سید علی آل داوود، نشر تاریخ ایران.
ویلیامز، مایکل سی(1389) فرهنگ و امنیت، ترجمه روح‏الله طالبی آرانی و مرتضی نور محمدی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.