درهم ‏تنیدگی نهادی و حکمرانی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

2 دانش آموخته دکتری مدیریت راهبردی

چکیده

درهم‏ تنیدگی از مباحث بین‏ رشته‏ ای در ادبیات راهبردی است. فصل مشترک نهادها در وظایف محوله، مداخله نهادها و مؤسسات در امور یکدیگر و فقدان هماهنگی بین مقامات اجرایی از حوزه ‏های ‏درهم ‏تنیدگی و تداخل کارکردی است. بروز این وضعیت در حوزه امنیت ملی موجب ناکارآمدی شده و هزینه‏ های گزافی را به بار می‏ آورد. پرسش اساسی مقاله حاضر چیستی آثار و پیامدهای ‏درهم ‏تنیدگی بر حکمرانی امنیت ملی در جمهوری اسلا‏می ‏ایران است. چهار فرضیه افزایش هزینه‏ های عمومی، کاهش ثبات سیاسی، افزایش حفره‏های امنیتی و تکمیل خلأ کارکردی نهادهای امنیت ملی در پاسخ به پرسش فوق ارائه شده است. نوع‏ شناسی مقاله حاضر براساس هدف از نوع توصیفی، از نظر روش پژوهش مقاله از نوع موردکاوی و روش گردآوری اطلاعات به طریق اسنادی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نوع استنباطی ‏می ‏باشد. نتایج مقاله نشان ‏می‏ دهد در صورت عدم توجه به ‏مسئله‏ ‏درهم ‏تنیدگی، امکان افزایش هزینه‏ های عمومی برای نظام سیاسی، افزایش حفره ‏های امنیتی و افزایش بی ‏ثباتی سیاسی وجود دارد. در انتها پیشنهاداتی به منظور درمان این وضعیت در نظام حکمرانی کشور ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


آیت‏الله خامنه‏ای، بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، 15/06/1397.
اسپریگنز، توماس (1382)، فهم نظریه‏های سیاسی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: نشر آگاه.
الهام، غلامحسین و سیدمصطفی میرمحمدی میبدی (بهار و تابستان 1392)، بررسی تداخل مصوبات شورای عالی انقلاب
فرهنگی با مصوبات مجلس شورای اسلامی، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال چهاردهم، شماره اول (پیاپی 37)، صص 157- 179.
امیدی، رضا (تابستان 1399)، تعارض نهادی و شکست سیاست‏گذاری، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره یازدهم، شماره اول، صص 103- 133.
بوزان، باری (1378)، مردم، دولت‏ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پژوهشکده مطالعات راهبردی (1398)، چرایی و چگونگی ناکارآمدسازی نظام‏های سیاسی (گزارش علمی)، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پیترز، گای (1386)، نظریه نهادگرایی در علم سیاست، ترجمه فرشاد مؤمنی و فریبا مؤمنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی.
خلیلی، رضا (1399)، کارآمدی نظام سیاسی: مفاهیم و رویکردها، در کتاب کارآمدی نظام سیاسی، ویراسته فرزاد پورسعید، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دینی ترکمانی، ابراهیم (1397)، افزایش هزینه‏های عمومی (مصاحبه)، سایت تابناک.
ساندرز، دیوید (1380)، الگوهای بی‏ثباتی سیاسی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
شیبانی، احمد (بهار 1384)، فعالیت‏های موازی اطلاعاتی (دشواری‌ها و ناکارآمدی‌ها)، پژوهش اطلاعاتی- امنیتی، سال پنجم، شماره 16، صص 98- 123.
صادقی‏جقه، سعید (1399)، شفافیت، نظارت و کارآمدی در کتاب کارآمدی نظام سیاسی، ویراسته فرزاد پورسعید، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قاضی‏زاده، علیرضا (ب 1399)، مبانی امنیت ملی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‏المللی ابرار معاصر تهران.
قاضی‏زاده، علیرضا، (الف 1399)، غافل‏گیری راهبردی و حکمرانی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 23، شماره 4، مسلسل 90، صص 147- 174.
قطبی، میلاد و توکل حبیب‏زاده (پاییز 1394)، تحلیل جایگاه نهادهای فراقو‏ه‏ای مصوب مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران و چارچوب اصل استقلال قوا، مطالعات حقوق عمومی، دوره 45، شماره 3، 341- 361.
کاظمی، حجت (1392)، نهادگرایی به عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، سال سیزدهم، صص 1- 27.
لیپست، مارتین سیمور (1374)، مشروعیت و کارآمدی، ترجمه رضا زبیب، مجله فرهنگ توسعه، شماره 18.
متوسلی، محمود و همکاران (1389)، مروری بر ادبیات اقتصاد نهادی، در کتاب اقتصاد نهادی: پیشگامان نهادگرایی که علم اقتصاد را متحول کردند، گردآوری و ترجمه محمود متوسلی، مصطفی سمیعی‏نسب، محمود مشهدی احمد و علی نیکو‏نسبتی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
مصلی‏نژاد، عباس (1395)، سیاست‏گذاری ساختار قدرت در ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نورمحمدی، مهدی (1400)، تمرکزگرایی یا تکثرگرایی در مدیریت اطلاعاتی: یک مناظره نظری ایرانی (گزارش علمی)، تهران: پژوهشکده اطلاعات.
هاجسون، جفری (1389)، رویکرد اقتصاد نهادی و ماهیت نهادها، در کتاب اقتصاد نهادی: پیشگامان نهادگرایی که علم اقتصاد را متحول کردند، گردآوری و ترجمه محمود متوسلی، مصطفی سمیعی‏نسب، محمود مشهدی احمد و علی نیکو‏نسبتی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
 
Bernstein, Anya (2019), Interpenetration of Powers: Channels and Obstacles for Populist Impulses, Washington International Law Journal, Vol 28, No 2, Available at: https://digitalcommons.law.uw.edu/wilj/vol28/iss2/8
Chen, Scy & Chris Webster (2012), Institutional Economics: New, Approaches, Elsevier Ltd
Eggertsson, Thrainn (1990), Economic Institutions and Behavior, Cambridge: Cambridge University Press.
Lane, Jan-Erik, & Svante Ersson (2000), The New Institutional Politics, London: Routledge.
Moore, Christopher (2003), The mediation process: practical strategies for resolving conflict. San Francisco: Jossey-Bass.