شناسایی عوامل مؤثر بر بازگشت کارآفرینانه متخصصان و فارغ‌التحصیلان

ربیعی, زهره; ملکی, علی; صلواتی, بهرام

شناسایی عوامل مؤثر بر بازگشت کارآفرینانه متخصصان و فارغ‌التحصیلان

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد سیاست‌گذاری علم و فناوری، دانشگاه صنعتی شریف

² رییس پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف

³ مدیر واحد مطالعات مهاجرت پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف/ رصدخانه مهاجرت ایران

چکیده

در گذشته نگاه یک‌طرفه‌ای مبتنی بر راهبرد بازدارندگی در قبال مهاجرت متخصصان وجود داشت، اما امروزه بازگشت متخصصان به میهن خود در قالب مجاری متنوعی از جمله بازگشت کارآفرینانه در دستور کار دولت ها قرار دارد. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر بازگشت کارآفرینانه متخصصان ایرانی خارج از کشور، به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را مجموعه 217 نفر از متخصصان و فارغ‏ التحصیلانی که از طریق طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم به کشور بازگشته‌ و کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کرده‌اند، تشکیل می‌دهند. نتایج حاصل از توزیع پرسشنامه حاکی از آن است که نُه عامل بر بازگشت کارآفرینانه متخصصان و فارغ‌التحصیلان ایرانی اثرگذار هستند که به ترتیب اهمیت عبارتند از: دسترسی به شبکه‌های شخصی و خانوادگی، احساس وظیفه نسبت به کشور مادری، هزینه‌های پایین‌تر راه‌اندازی کسب‌وکار، فرصت‌های کارآفرینی، وضعیت اکوسیستم کارآفرینی، دسترسی به شبکه‌های علمی و دولتی، وضعیت کلی کشور، برنامه‌ها و سیاست‌های تشویقی دولت و چالش‌های مهاجران در کشور میزبان.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.17350727.1401.25.98.5.8

عنوان مقاله [English]

Identifying factors affecting the entrepreneurial return of Iranian professionals and graduates abroad

نویسندگان [English]

Zohre Rabiei ¹
Ali Maleki ²
Bahram Salavati ³

¹ Sharif Graduate School of Management and Economics

² Head of Sharif Policy Research Ins (SPRI)

³ Sharif Policy Research Institute (SPRI)

چکیده [English]

In the past, there was a one-sided view based on the deterrence strategy towards the migration of specialists, but today, the return of specialists to their homeland in the form of various channels, including entrepreneurial return, is on the agenda of governments. This research was conducted with the aim of identifying the factors influencing the entrepreneurial return of Iranian Elites abroad, using a survey method. The statistical population of the research consists of 217 elites and graduates who have returned to the country and started their own businesses through a cooperation plan with non-resident Iranian specialists and scientists. The results of the questionnaire indicate that nine factors have an effect on the entrepreneurial return of Iranian professionals and graduates, which in order of importance are: access to personal and family networks, a sense of duty towards the mother country, lower costs of starting a business, entrepreneurial opportunities, the state of the entrepreneurship ecosystem, access to scientific and governmental networks, the general state of the country, the government's incentive programs and policies, and the challenges of immigrants in the host country.

کلیدواژه‌ها [English]

Reverse Migration
Return Migration
Entrepreneurial Return
Elite Migration
Elite Rotation

مراجع

حسینی‌مقدم، محمد و حسن بشیری (1398)، تحلیل لایه بازگشت نخبگان خارج از کشور به چرخه خدمت جامعه: مطالعه موردی ایران، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 21(82)، (138–111).

صلواتی، بهرام (1400)، سالنامه مهاجرتی ایران 1400، جلد اول، انتشارات دانش‌بنیان فناور.

شاه‌آبادی، ابوالفضل و آمنه جامه‌بزرگی (1392)، تأثیر مهاجرت نخبگان بر عرضه نوآوری (رهیافت پانل دیتا)، علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 10(2)، (170–149).

صناعی، علی (1398)، مشوق‌ها و موانع بازگشت به کشور: بررسی موردی متخصصان مقیم ایالات متحده آمریکا، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال 26(97)، (324–289).

طایفی، علی (1385)، جامعه‏شناسی فرار مغزها، چاپ اول، انتشارات روزآمد.

معاونت علمی و فناوری ریاست‏جمهوری (1400)، آمار مهاجران بازگشتی از طریق طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم (30 اردیبهشت 1400).

مؤسسه بین‌المللی توسعه دانش فردای ایرانیان (1400)، آمار مهاجران بازگشتی از طریق طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم (30 اردیبهشت 1400).

Black, Richard; & Adriana Castaldo (2009), Return Migration and Entrepreneurship in Ghana and Côte d’ivoire: The Role of Capital Transfers, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 100(1), (44–58).

Cassarino, Jean-Pierre (2004), Theorising Return Migration: The Conceptual Approach to Return Migrants Revisited, International Journal on Multicultural Societies, 6(2), (253-279).

Ellerman, David (2003), Policy Research on Migration and Development, World Bank Policy Research, Working Paper 3117.

Hamdouch, Bachir; & Jackline Wahba (2015), Return Migration and Entrepreneurship in Morocco, Middle East Development Journal, 7(2), (48-129).

ILO (2010), Resolution Concerning Updating the International Standard Classification of Occupations, Retrieved from: https://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/index.htm. (Accessed 28 january 2020).

Krasniqi, Besnik & Nick Williams (2019), Migration and Intention to Return: Entrepreneurial Intentions of the Diaspora in Post-Conflict Economies, Post-Communist Economies, 31(4)(464–483).

Marchetta, Francesca (2012), Return Migration and the Survival of Entrepreneurial Activities in Egypt, World Development, 40(10), (1999–2013).

Mayr, Karin & Giovanni Peri (2008), Return Migration as a Channel of Brain Gain, National Bureau of Economic Research, Working Paper 14039.

Naudé, Wim; Melissa Siegel & Katrin Marchand (2017), Migration, Entrepreneurship and Development: Critical Questions, IZA Journal of Migration, 6(1), (16).

OECD (2016), Database on Immigrants in OECD Countries, Retrieved from: https://izajodm.springeropen.com/track/pdf/10.1186/s40176-016-0077-8.pdf. (Accessed 21 July 2020).

Piracha, Matloob & Florin Vadean (2010), Return Migration and Occupational Choice: Evidence from Albania, World Development, 38(8), (1141–1155).

Rezaei, Shahamak; Leo-Paul Dana & Veland Ramadani (2018), Iranian Entrepreneurship: Deciphering the Entrepreneurial Ecosystem in Iran and in the Iranian Diaspora Softcover , 1st edition, Springer.

Sinatti, Giulia (2019), Return Migration, Entrepreneurship and Development: Contrasting the Economic Growth Perspective of Senegal’s Diaspora Policy through a Migrant-Centred Approach, African Studies, 78(4)(609–623).

UNCTAD (2018), Policy Guide on Entrepreneurship for Migrants and Refugees, Retrieved from: https://unctad.org/system/files/official-document/diae2018d2_en.pdf. (Accessed 9 April 2020).

UNESCO (2011), International Standard Classification of Education: ISCED 2011, Retrieved from: http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/international-standard-classification-of-education-isced-2011-en.pdf. (Accessed 14 January 2020).

UNESCO (2021), Inbound Internationally Mobile Students by Continent of Origin, Retrieved from: https://data.uis.unesco.org/. (Accessed 14 May 2021).

United Nations (2019), Glossary on Migration, International Organization for Migration, 34(1813-2278).

Wadhwa, Vivek et al. (2011), The Grass Is Indeed Greener in India and China for Returnee Entrepreneurs, Retrieved from: https://www.kauffman.org/wpcontent/uploads/2019/12/grassisgreenerforreturneeentrepreneurs.pdf. (Accessed 28 january 2020)