تحلیل نهادی دولت‌های ورشکسته در خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد

2 کارشناس ارشد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه یزد

چکیده

اگر دولت‌های ناکارآمد را به سه دسته ضعیف، شکننده و ورشکسته تقسیم کنیم، در قرن بیستم قاره آفریقا مرکز دولت‌های ورشکسته و مناطق خاورمیانه و آمریکای لاتین، مرکز دولت‌های ضعیف و شکننده بودند. اما از اوایل قرن بیست‏ویکم دولت‌های ضعیف خاورمیانه در حال گذار به دولت‌های ورشکسته بوده‏اند؛ به ‌طوری که هم‏اکنون از 10 دولت ورشکسته، سه مورد آن‌ها (عراق، سوریه و یمن) در خاورمیانه هستند. تلاش این مقاله بر شناسایی عوامل موثر بر این گذار است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که از پنج دلیل شکست دولت، دو عامل فساد و غارتگری دولت و بحران اصلاحات در هر سه کشور فوق مشترک بوده‏اند. ترکیب این دو عامل با عوامل منحصر به فرد در هر کشوری (در عراق، شدت‏گرفتن نزاعهای قومی- مذهبی؛ در سوریه، زوال اقتدار و رویههای دموکراتیک؛ و در یمن، شورش منطقه‏ای) باعث شکست دولت شده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسکاچپول، تدا (1390) دولت‏ها و انقلاب‏های اجتماعی، ترجمه مجید روئین تن، نشر سروش.
آجرلو، حسین (1390) «تحولات سوریه: ریشه‌ها و چشم‌اندازها»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هجدهم، شماره 3.
باقری، علی، جمشید خلقی و عبدالرضا فتحی (1392) «تحولات سیاسی سوریه: مبانی، روند و پیچیدگی‎ها»، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، دوره 1، شماره 4.
پاتنام، رابرت (1380) دموکراسی و سنتهای مدنی، ترجمه محمد تقی دلفروز، انتشارات روزنامه سلام.
پروین، خیراله و محمدصادق فقفوری (1391) «اجرای حق تعیین سرنوشت توسط ملت‌ها: مطالعه موردی سوریه»، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال اول، شماره 2.
درخشه، جلال و محمد مهدی ملکی (1393) «موانع دموکراتیزه‏شدن عراق پس از سقوط صدام»، جستارهای سیاسی معاصر، شماره 1 (پیاپی 11).
سردارنیا، خلیل‏اله و فائزه کیانی (1395) «تحلیل بحران سوریه از منظر شکاف‌های اجتماعی»، فصلنامه جامعه‏شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 4، شماره 8.
فوکویاما، فرانسیس (1379) پایان نظم (سرمایة اجتماعی و حفظ آن)، ترجمة غلام عباس توسلی، انتشارات جامعه ایرانیان.
کولایی، الهه و زیبا اکبری (1396) «دولت شکننده در عراق و امنیت زنان»، فصلنامه سیاست، دوره 47، شماره 1.
موثقی، احمد (1388) جنبش‌های اسلامی معاصر، انتشارات سمت.
موسوی‏نیا، سید رضا (1390) «خاورمیانه و چالش دولت‌های ورشکسته از دیدگاه امنیت بین‌الملل»، فصلنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال بیست و پنجم، شماره 283.
ناوشکی، حسین و قدرت احمدیان (1394) «عوامل قدرت‌‏یابی داعش در عراق»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 18، شماره 72.
نورث، داگلاس (1377) نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمدرضا معینی، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی کشور.
نورمحمدی، مرتضی، مهدی جوکار و محمدرضا فرجی (1392) «بررسی چالش‌های دولت- ملت‏سازی در یمن»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و یکم، شماره 84.
نیاکوئی، سید امیر و احسان اعجازی (1395) «واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‎ها (2016ـ2011)، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، دوره 8، شماره 28.
یزدان‏فام، محمود (1388) «دولت‌های شکننده و امنیت انسانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 12، شماره 46.
یزدانی، عنایت‏الله و مصطفی قاسمی (1395) «تحلیلی بر دولت ورشکسته در لیبی»، فصلنامه دولتپژوهی، دوره 2، شماره 6.
 
Acemoglu, D. S. Johnson and J. Robinson (2001) The colonial origins of comparative development: An empirical investigation. American Economic Review, Vol. 91, No. 5.
Al Qalisi, Mohammed (2017) “Awash with weapons, Yemen’s gun culture puts children in harm’s way”, The National, https://www.thenational.ae/world/awash-with-weapons-yemen-s-gun-culture-puts-children-in-harm-s-way-1.65753
Brinton, M. and V. Nee (1998) The new institutionalism in sociology, Stanford, CA: Stanford University Press.
Carlsan, Lavs and Rainer Bruggemann (2012) The Failed stats index offers More than Justa Simple Ranking, springer Science, Bu siness Media B.V.
Cordesman, Anthony (2015) ISIS and “Failed State Wars” in Syria and Iraq, Working Draft, Center for Strategic and International Studies (CSIS).
Dogan, Mattei (2002) “Conceptions of Legitimacy”, in: Mary Hawkesworth and Maurice Kogan (Eds.), Encyclopedia of government and politics, Volume I, London and New York: Routledge, pp. 116- 126.
Ehrnreich, Rosa (2005) “Failed states, or the state as Failure”, The University of Chicago Lam Reriew, Vol. 72, No. 4.
Engerman, S. L. and K. L. Sokoloff (2002) Institutions, factor endowments, and paths of development in the New World, Journal of Economic Perspectives, Vol. 14, No. 3, pp. 217-232.
Fund for Peace (2016) “Fragile States Index”, http://fsi.fundforpeace.org
Goldstone, Jack A. (2008) “Pathways to State Failure”, Conflict Management and Peace Science, Vol. 25.
Goldstone, Jack A., J. Ulfelder, T. R. Gurr, M. G. Marshall, R. H. Bates, D. L. Epstein, M. Woodward, and M. Lustik (2005) “A global model for assessing political instability”, Annual Meeting of the American Political Science Association, Washington D.C.
Greif, A. (2006) Institutions and the path to the modern economy, Cambridge: Cambridge University Press.
Hannebusch, Raymond (2007) “The US Invasion of Iraq: Explanations and Implications and Critique”, Critical Middle Eastern Studies, Vol. 16.
Hashi, M. O. (2015) “The Failed- State Paradigm and Implications for Politics and Practices of Intrernational Security”, An International Journal of Somali Studies, Vol. 14, No. 1, 1-16.
Horowitz, D. (1985) Ethnic groups in conflict, Berkeley, CA: University of California Press.
http://www.worldbank.org/en/country/yemen
Landis, Joshua and Joe Pace (2006) “The Syrian Opposition”, The Washington Quarterly, Vol. 30, No. 1, pp/ 45-68.
Sharp, Jeremy M. (2015) Yamen: civil war and Regional Intervention, Congressional Research Service, https://fas.org/sgp/crs/mideast/R43960.pdf
Steil, Jennifer (2011) Descending into Despair, world Policy journal, Vol. 28, No. 3.
Transparency International (2016) Corruption Perceptions Index 2016, https://www.transparency.org/ news/feature/corruption_perceptions_index_2016
Weingast, B., and R. de Figueiredo (1999) Rationality of fear: Political opportunism and ethnic conflict, In J. Snyder and B. Walter (Eds.), Military intervention in civil wars, New York: Columbia University Press.