نقایص و معایب نظریههای کلاسیک جنبشهای اجتماعی و ناتوانی آنها در تبیین جنبشهای نوظهور، باعث شد که علمای علوم اجتماعی و سیاسی، مدلها و نظریههای جدیدی را برای تبیین و توضیح جنبشهای مزبور مطرح سازند. در مقاله حاضر ضمن توضیح مفهومی و بیان تفاوتهای جنبشهای اجتماعی با مفاهیم قریب مانند حزب، فرقه و نظایر آنها، به اختصار مدل رفتار جمعی اسملسر، نظریه بسیج منابع چارلز تیلی و نظریه فرآیند سیاسی، شرح داده شده و آنگاه به تفصیل، تفاوتهای جنبشهای جدید و قدیم اجتماعی بررسی میگردد. جنبشهای جدید تأثیرنهادن بر افکار عمومی و تغییر نگرش مردم را به عنوان استراتژی خود انتخاب میکنند، ولی هدف جنبشهای کلاسیک، تصرف دولت یا تأثیر بر آن بود. بر این مبنا، حوادثی که در اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه 1385 در آذربایجان رخ دادند، بررسی، و نشان داده میشود که انگیزه اصلی این اعتراضات، ابراز هویت و اصلاح تصویر ذهنی از گروه قومی و مطالبات فرهنگی بود.
)