دلایل‌ و پیامدهای‌ اقتصادی‌ فرار مغزها

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

محقق‌ پژوهشکده‌ مطالعات‌ راهبردی‌

چکیده

یکی‌ از سؤالاتی‌ که‌ از دیرباز در علم‌ اقتصاد وجود داشته‌ و نظر اندیشمندان‌ این‌ عرصه‌ را به‌خود جلب‌ کرده‌ است‌، این‌ بوده‌ که‌ چرا برخی‌ ملت‌ ها توسعه‌ یافته‌ و برخی‌ دیگر فقیر و عقب‌ مانده‌، و در مفهومی‌ مصطلح‌ تر، کم‌ تر توسعه‌ یافته‌اند. در پاسخ‌ به‌ این‌ سؤال‌، تئوری‌ هایی‌ شکل‌ گرفتند که‌ اختلاف‌ در سطوح‌ آموزشی‌ و شکاف‌ در کم‌ و کیف‌ سرمایه‌ انسانی‌ کشورها را یکی‌ ازمؤلفه‌ های‌ مهم‌ و اصلی‌ برشمرده‌اند. بر این‌ اساس‌، یکی‌ از رهیافت‌ های‌ افزایش‌  ثروت‌ و توسعه‌ ی‌ اقتصادی‌ کشورهای‌ کم‌ تر توسعه‌ یافته‌ نیز سرمایه‌گذاری‌ در سرمایه‌  انسانی‌ و متعاقب‌ آن‌ انباشت‌ سرمایه‌ انسانی‌ تشخیص‌ داده‌ شده‌ است‌. اکثر تئوری‌های‌ جدید شکل‌ گرفته‌ در مورد رشد و توسعه اقتصادی‌ کشورهای‌ کم‌ تر توسعه‌ یافته‌، از جمله‌ تئوری‌های‌ نیل‌،1 که‌ مبتنی‌ بر مزیت‌ عقب‌ماندگی‌توریستین‌ وبلن‌ 2 و تخریب‌ خلاق‌ شومپیتر 3 می‌باشند، مستقیم‌ یا غیرمستقیم‌ بر شالوده‌ سرمایه‌ انسانی‌ و نیروی‌ انسانی‌ برخوردار از آن‌ استوارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

دلایل‌ و پیامدهای‌ اقتصادی‌ فرار مغزها

نویسنده [English]

  • mohammad khezry
  1. 1- کمیجانی‌، اکبر، «فرار سرمایه‌، علل‌ و آثار اقتصادی‌ آن‌،» مجله‌ اقتصادی‌، سال‌ نهم‌، شماره‌ 4، 1373،وزارت‌
    امور اقتصادی‌ و دارایی‌، ص‌ 8.

    2-«فرارمغزها،فردایی‌مبهم‌برای‌اقتصادایران‌،»اقتصادایران‌،سال‌اول‌،شماره‌8،مردادماه‌1378،ص‌26.

    1. Fadayomi, T.,O, Brain Drain From African States: Emprical evidence and Policy
      implications, 1418
      , www.Uaps.org / Journal 9.

    4- رنانی‌، محسن‌، «پایان‌ عصر برنامه‌ریزی‌؛ پیشرفت‌ کرده‌ایم‌ اما توسعه‌ نیافته‌ایم‌»، اقتصاد ایران‌، سال‌اول‌،
    شماره‌2، 1377، ص‌ 27.

    5- چانگ‌، ها جون‌ و ریچارد کزول‌ رایت‌، «سازماندهی‌ در توسعه‌: مقایسه‌ نظامهای‌ ملی‌ کارآفرینی‌ درسوئد و
    کره‌جنوبی‌»، محسن‌ رنانی‌، مجله‌ برنامه‌ و بودجه‌، شماره‌های‌ 13 و 14، 1376، ص‌ 113.

    6- رنانی‌، محسن‌، «استراتژی‌ نیل‌ به‌ قلمرو سرحدی‌ تکنولوژی‌: فراتر از مزیت‌ نسبی‌»، مجموعه‌ مقالات‌و
    مباحث‌ اولین‌ همایش‌ تدوین‌ برنامه‌ سوم‌ توسعه‌ کشور، جلد چهارم‌، 1377، سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌،ص‌ 203.

    7- مکنون‌، رضا، «مقدمه‌ای‌ بر سنجش‌ دانش‌ برای‌ توسعه‌»، رهیافت‌، شماره‌ 23، 1379، ص‌ 15.

    8- گالبرایت‌، جان‌کنت‌، ماهیت‌ فقر عمومی‌،محمدحسین‌ عادلی‌، 1366، مؤسسه‌ اطلاعات‌، صص‌ 113 - 100.

    1. Carrington, willam and Enrica Detragiache, How extensive is the Brain Drain,?
      Finance and Development, June 1999, Vol. 36, No.2
    2. Fadayomi, Ibid.

    11- عسگری‌، حسین‌ و همکاران‌، فرار مغزها؛ انتقال‌ معکوس‌ تکنولوژی‌، مجید محمدی‌، 1376، نشرقطره‌، ص‌
    5.

    12- کمیجانی‌، اکبر، پیشین‌، صص‌11-2.

    1. Beine, Michel, et al (1999),Brain Drain and Economic Growth: theory and
      evidence
      www.cybercable.tm.fr.
    2. Ibid.

    15- رنانی‌، محسن‌، «استراتژی‌ نیل‌ به‌ قلمرو سرحدی‌ تکنولوژی‌: فراتر از مزیت‌ نسبی‌»، پیشین‌، صص‌205-
    200.

    16- کو، دیوید و همکاران‌، «سرریز پژوهش‌ و توسعه‌ از شمال‌ به‌ جنوب‌»، امید گیلان‌پور
    ومهروش‌فروهید،فصلنامه‌علمی‌ - پژوهشی‌کشاورزی‌وتوسعه‌،شماره‌20،1376،صص‌ 236 - 219.

    17- رنانی‌،محسن‌،«استراتژی‌نیل‌به‌قلمروسرحدی‌تکنولوژی‌:فراترازمزیت‌نسبی‌»پیشین‌،ص‌200.

    18- شومپیتر،جوزف‌ ،کاپیتالیسم‌،سوسیالیسم‌ودموکراسی‌،حسن‌منصور،نشرمرکز،1375،ص‌122.

    19- آیت‌، محمدقاسم‌ و همکاران‌، «ارزیابی‌ شاخصهای‌ موثر در کارایی‌ مراکز تحقیقاتی‌ در کشورهای‌پیشرفته‌
    صنعتی‌»، رهیافت‌، شماره‌ 23، 1379، ص‌ 63.

    20- آیت‌، محمدقاسم‌، پیشین‌، ص‌ 62.

    1. Wong, Kar - yiu and chong K. Yip (1998), Education, economic. growth and brain
      drain
      , www.weber.u. washington. edu.
    2. Chun - Lei Yang (1998), Rent - seeking, Technology Committment and economic
      development, Journal of Institutiona and theoretical economics, vol. isu, pp. 653 - 654.

    23- گریفین‌، کیت‌، وتری‌ مک‌ کنلی‌، توسعه‌ انسانی‌؛ دیدگاه‌ و راهبرد، غلامرضا خواجه‌پور، 1377،نشروداد، 57.

    24- روزنامه‌ ایران‌، دوشنبه‌، 29/5/80، ص‌ 9.

    25- اقتصاد ایران‌، سال‌ سوم‌، شماره‌ 23، 1379، ص‌ 23.

    26- مهاجر، مسعود، «تحلیل‌ سهل‌ انگارانه‌ از دلایل‌ خروج‌ نخبگان‌»، ابرار اقتصادی‌، سه‌شنبه‌،20/2/80.

    27- اقتصاد ایران‌، شماره‌ 8، پیشین‌، ص‌ 28.

    28- نجف‌زاده‌، کامران‌، «سرمایه‌های‌ ملی‌ در خدمت‌ بیگانگان‌»، کیهان‌، شنبه‌ 6/5/80، ص‌ 5.

    29- نجف‌زاده‌، کامران‌، «موج‌ مهاجرت‌ خطرناک‌»، کیهان‌، یکشنبه‌ 7/5/80، ص‌ 5.

    30- خبرنامه‌ آموزش‌ عالی‌، سال‌ دوم‌، شماره‌ 13، 1379

    31- حیات‌ نو، دوشنبه‌، 8/5/80

    32- سربلوکی‌، محمدنبی‌ و همکاران‌، «فرار و قرار مغزها»، ایران‌، دوشنبه‌، 29/5/80، ص‌ 9

    33- مهدیانی‌، علیرضا، «تحقیق‌ و توسعه‌ در جهان‌»، خبرنامه‌ آموزش‌ عالی‌، سال‌ دوم‌، شماره‌ 14،1379، ص‌ 6.

    34- همان‌.

    35- همان‌.

    36- جونز،گرنت‌،اقتصاد آموزش‌، مصطفی‌ عمادزاده‌، اصفهان‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ اصفهان‌،1376.

    37- غنی‌نژاد، موسی‌، تجددطلبی‌ و توسعه‌ در ایران‌ معاصر، تهران‌، نشر مرکز، 1377، ص‌ 115.