جمعیت و امنیت؛ امکانات و موانع پیدایش دولت کردی در منطقه خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر

چکیده

نوشتار حاضر در مقام پاسخ به این سؤال است که تأسیس دولت مستقل کرد تا چه میزان می تواند مطابق با امکانات و شرایط منطقه ای باشد و در صورت وقوع چنین پدیده ای، تأثیرات امنیتی آن برای ایران چه خواهد بود؟ در پاسخ ضمن بررسی ابعاد داخلی، منطقه ای و جهانی این موضوع، ویژگی های منحصر به فرد ایران از حیث سابقه فرهنگی و سیاسی اجتماعی کردهای ایران به تحلیل گذارده شده و در نهایت به این نتیجه رسیده که علی رغم تمام همبستگی های موجود بین کردها و دولت مرکزی، احتمال خطر از این ناحیه چشمگیر بوده، سیاست های جبرانی باید پیشاپیش اندیشیده شوند.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


(1) نیک منش، بیژن (ویراستار)، گذشته چراغ راه آینده است، پژوهشی از گروه جامی، تهران، انتشارات توس، 1371،ص 499.
(2) میسیون، دیوید. تی، "قومیت و سیاست"، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، فصنامه مطالعات راهبردی، پیش شماره اول، (بهار 1377)،ص 128.
(3) Lotfian, Saideh, "The Kurdish People: From Confrontation to Coexistence", Arab-Iranian Relation's, Edited by Khair el din Hasseb, (Beirut: Center for Arab unity Studies, 1998) P. 323.
(4) Ibid.
(5) (هفته نامه) ترجمان سیاسی، سال چهاردهم، 18/12/1377، ص 21.
(6) (روزنامه) همشهری،29/11/1377.
(7) (روزنامه) همشهری،1/12/1377.
(8) در اسفندماه 1377، تظاهرات آرام مردم کردستان در اعتراض به دستگیری اوجالان، یکباره با انفجار و شلیک همراه شد. گفته می شود که عناصر نفوذی منافقین دراین انفجارها دست داشته اند.
(9) (روزنامه) ابرار،2/12/1377.
(10) گانتر، مایکل، عامل کردی در سیاست خاورمیانه، علی کرمی، تهران، انتشارات مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، (شهریور 1372)،به نقل از:
Gunter, Michael, "The Kurdish Factor in Middle Eastern Politics", The International Journal of Kurdish Studies, Vol 8, No. 1-2, 1995.
(11) فولر، گراهام، قبله عالم: ژئوپلیتیک ایران، عباس مخبر، تهران، انتشارات مرکز، 1373، ص 51.
(12) احمدی، حمید، قومیت و قوم گرایی در ایران، تهران، نشر نی، 1378، ص 78.
(13) کوچوک، یالچین، خاطرات و اندیشه های عبدالله اوجالان، محمد رئوف مرادی، تهران، انتشارات حمیرا، 1378، ص 12.
(14) همانجا، ص 25.
(15) "The Kurdish People", op.cit.
(16) کندال، عصمت شریف وانلی و مصطفی نازدار، کردها، ابراهیم یونسی، تهران، انتشارات روزبهان، 1370، ص 9.
(17) قومیت و قوم گرایی در ایران، پیشین، ص 81.
(18) همان جا، ص81، به نقل از:
Izady, Mehrdad, "A Kurdish Lingua Franca?", Kurdish Times, II. no. 2 (Summe, 1998)
(19) برای اطلاع بیشتر از ریشه ها و شاخه های زبان کردی رجوع کنید به: سنندجی، میرزا شکرالله، کردستان، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1366.
(20) قومیت و قوم گرایی در ایران،پیشین، ص 83.همچنین رجوع کنید به: امین زکی، محمد، تحقیقی تاریخی درباره کرد و کردستان، (ترجمه و توضیح) حبیب الله تابانی، تبریز، انتشارات آیدین،1377، صص 67-49.
(21) تبیین مبسوط تاریخ قیام مبارزان کرد در منبع زیر آمده است:
 - نیکیستین، واسیلی، کرد و کردستان؛ بررسی از دیدگاه سیاسی، جامعه شناسی و تاریخی، تهران، انتشارات کانون فرهنگی درایت، 1378.
 - کوچیرا، کریس، جنبش ملی کرد، ابراهیم یونسی، تهران، انتشارات نگاه، 1377.
(22) خاطرات و اندیشه های عبدالله اوجالان، پیشین، صص 96-95.
(23) همان جا، ص 245.
(24) در عالم آرای نادری آمده است که شاه عباس صفوی قریب به 30هزار خانوار از کردها را کوچانیده و روانه خراسان نموده است. همچنین بارتولد در جغرافیای تاریخی ایران آورده است: شاه عباس برای صیانت مملکت از تاخت و تاز تراکمه و ازبکان تصمیم بدان گرفت که افراد جنگجو را از ولایت غربی بدین سامان کوچ دهد. رجوع کنید به:
 - نیک خلق، علی اکبر، جامعه شناسی عشایر ایران، تهران، انتشارات چاپخش، 1377، ص 88.
(25) مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور(1378)تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه،1378، صص 9و 57.
(26) "The Kurdish People", op.cit.
(27) سالنامه آماری کشور (1378)،منبع شماره 25.
(28) "The Kurdish People", op.cit.
(29) بشیریه، حسین، جامعه شناسی سیاسی، پیشین، ص 280.
(30) مطالب این قسمت حاصل مصاحبه با دکتر حمید احمدی می باشد. بدین وسیله از حسن همکاری ایشان سپاسگزاری می کنم.
(31) قومیت و قوم گرایی در ایران، پیشین، صص 239-237
(32) ابوالمحمد، عبدالحمید، مبانی سیاست، تهران، انتشارات توس، بی تا، ص 288.
(33) (هفته نامه) ترجمان سیاسی، سال چهارم، شماره چهاردهم، ص 12.
(34) براساس یک منبع، از کل جمعیت کشورهای ترکیه، عراق، ایران و سوریه به ترتیب 20درصد، 20-15درصد، 7درصد و 6درصد کرد آنها کرد هستند به نقل از:
- "A Kurdish Lindqua Franca", The Kurds: A Concise Hand Book, Washington, Cran Russak,1992, p. 208.
(35) قومیت و قوم گرایی در ایران، پیشین، ص 78.به نقل از:
- "A Kurdish Lindqua Franca", op.cit, p. 208.
(36) کاتم، ریچارد، ناسیونالیسم در ایران، احمد تدین، تهران، انتشارات کویر، 1371، ص 74.
(37) دیده بانان صهیونیست ها در شمال عراق؛ پژوهشی درباره فعالیت های پنهانی عوامل موساد در کردستان عراق، بولتن صدا و سیما، اسفند1376، ص 1.
(38) کالینز دان، مایکل، "مسأله کردها؛ کالبدشناسی یک بحران"، دیدگاه ها و تحلیلها، شماره 99 (اسفند 1374)،ص 14.همچنین رجوع کنید به: بروبین سن، مارتین وان، جامعه شناسی مردم کرد، ابراهیم یونسی، تهران، نشر پانیذ، 1378.
(39) برای اطلاع بیشتر از نقش منافع نامتقارن و متفاوت قدرتهای خارجی در تطویل اختلافات منطقه ای رجوع کنید به:
 - سریع القلم، محمود، نظام بین الملل و مسأله صحرای عربی، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 13، ص 158.
(40) رئوف، عادل، "سیاست ترکیه در قبال شمال عراق پس از جنگ دوم خلیج فارس"، فصلنامه خاورمیانه، (بهار 1377)ص 219.
(41) برای اطلاع بیشتر از نقش و نفوذ نوین ترکیه پس از فروپاشی شوروی رجوع کنید به:
 - انصاری، جواد، ترکیه در جستجوی نقشی تازه در منطقه، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1373، ص 23.